AB hükümetleri ve Avrupa Parlamentosu müzakerecileri 13 Kasım Pazartesi günü, başta Çin olmak üzere ‘üçüncü ülkelere bağımlılığı azaltmak’ üzere lityum ve nikel gibi kritik minerallerin yurt içinden tedarikine yönelik hedefler konusunda bir anlaşmaya vardı.
Avrupa Komisyonu Mart ayında, AB’nin ‘temiz teknoloji’ ürünlerinin yapımında ihtiyaç duyulan nadir elementler gibi kilit metaller için Çin ve diğer ülkelere olan bağımlılığını azaltma planlarının merkezinde yer alan Kritik Hammaddeler Yasasını önermişti.
Teklife göre Avrupa Birliği 2030 yılına kadar 16 stratejik hammadde için yıllık ihtiyacının %10’unu çıkaracak, %15’ini geri dönüştürecek ve %40’ını işleyecek.
AP-AB anlaşması tamamlandı
Avrupa Parlamentosu ve AB üye ülkelerini temsil eden kurum AB Konseyi’nin ortak bir metin üzerinde anlaşması gerekiyordu. Her iki tarafın da Pazartesi günü bunu gerçekleştirdiği ve yasanın 2024 yılı başında yürürlüğe girmesinin önünün açıldığı belirtildi.
Yasanın amacı, hiçbir üçüncü ülkenin kobalt, bakır, magnezyum ve titanyumu da içeren herhangi bir stratejik hammaddenin %65’inden fazlasını sağlamaması.
Yasa stratejik madencilik, geri dönüşüm ve işleme projeleri için izinlerin verilmesine zaman sınırlaması getiriyor ve kilit teknolojilerde stratejik malzemelere ihtiyaç duyan büyük şirketlerin tedarik zincirlerine ilişkin düzenli risk değerlendirmeleri yapmalarını zorunlu kılıyor.
Yasada ayrıca tüketimi kontrol altına almaya yönelik hükümler de bulunuyor.
Avrupa Parlamentosu’nda dosyanın baş konuşmacısı olan Alman liberal milletvekili Nicola Beer, “Anlaşma, Avrupa’da güvenli ve sürdürülebilir bir hammadde tedariki için bir sanayi politikası planıdır,” dedi.
Hedefin tutturulması bağlayıcı yükümlülük değil
Müzakereciler tarafından kabul edilen yeni kritere göre AB, Komisyon’un ilk teklifinde %15 olan yıllık stratejik hammadde tüketiminin en az %25’ini 2030 yılına kadar geri dönüştürmeyi hedefleyecek.
Geri dönüşüm hedefi, AB’nin yıllık tüketimi yerine tüketici atıklarından toplanan malzemelere dayanacak; hesaplama yöntemindeki bu değişiklik Avrupa Komisyonu tarafından 2027 yılında kabul edilecek bir uygulama yasasında açıklanacak. Hedefin tutturulması AB ülkeleri için yasal olarak bağlayıcı bir yükümlülük olmayacak.
Müzakereciler ayrıca stratejik hammaddeler listesine alüminyumun yanı sıra sentetik grafitin de eklenmesi konusunda anlaştı. Doğal grafit halihazırda listede yer alıyordu.
Bu son ekleme Çin’in grafit için ihracat kontrollerini sıkılaştırma planını yansıtıyor. Çin, dünyadaki grafitin %90’ından fazlasını, neredeyse tüm elektrikli araç anotlarında, yani bataryanın negatif yüklü kısmında kullanılan malzemeye dönüştürüyor.
Avrupa Komisyonu’nun iç pazardan sorumlu komiseri Üyesi Thierry Breton, “Önlem alınmazsa Avrupa arz sıkıntısı ve istenmeyen bağımlılıklar riskiyle karşı karşıya kalır,” dedi.
