Çin’e üç günlük bir ziyarette bulunan Avrupa Birliği’nin dış politika şefi Josep Borrell, cuma günü Pekin’i “ekonomik ve ticari dengesizlikleri düzeltmeye” çağırdı; aksi takdirde Avrupa’nın Çin’e olan bağımlılığını azaltma çabalarının “daha fazla hızlanabileceği” konusunda uyardı.
Ticaret, Ukrayna ve insan hakları gibi çetrefilli konularda Çinli yetkililerle görüşmek üzere ğerşembe günü Çin’e gelen Borrell, cuma günü öğleden sonra Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile bir araya geldi.
Borrell görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, Pekin’in tepkisini çeken ticaret soruşturmalarının devam edeceği sinyalini verse de, AB’nin Çin ile ikili ilişkilerini “yapıcı ve sorumlu bir şekilde” yönetmeye kararlı olduğunu söyledi.
Borrell, “olduğumuz ve olmak istediğimiz kadar açık kalabilmek için adalet, denge ve mütekabiliyete ihtiyacımız var” dedi.
Borrell’in ticari endişeleri konusunda yanıt veren Wang, görüşmeleri “kapsamlı, samimi ve dostane” olarak tanımladı ve Çin’in Avrupa’nın ticaret konusundaki endişelerini ciddiye aldığını söyledi. Ancak AB’yi “korumacı” yaklaşımlardan kaçınmaya ve ticari çözümleri kullanırken temkinli olmaya çağırdı.
Wang, “endüstriyel zincirleri istikrarlı tutmalı ve adil rekabeti sürdürmeliyiz,” dedi.
‘Çatışmanın nedeni tarihi adaletsizlik’
İkili ayrıca, İsrail-Hamas çatışması ile ilgili de açıklamalarda bulundu.
Borrell, “Hamas’ın saldırılarını kınadığımızı bir kez daha teyit ettik” dedi ve her iki tarafın da “tek istikrarlı çözümün iki devletli çözüm olduğu konusunda hemfikir olduğunu” sözlerine ekledi.
Wang ise çatışmanın temel nedenini Filistinlilere karşı yapılan “tarihi adaletsizlik” olarak tanımladı.
Çin Dışişleri Bakanı, “Bu sorunun kökeninde Filistin’in bağımsız bir devlet kurma arzusunun gerçekleşmesindeki uzun gecikme ve Filistin halkının uğradığı tarihi adaletsizliğin düzeltilmemiş olması yatmaktadır” dedi.
Wang, “İsrail’in devlet kurma hakkı var, Filistin’in de devlet kurma hakkı var… ama Filistinlilerin hayatta kalmasını kim umursayacak? İsrail ulusu artık dünya çapında yerinden edilmiyor. Filistin ulusu ne zaman anavatanlarına dönebilecek?” diye sordu.
‘Ortak zemin bulmak çıkarımıza’
Borrell, Wang ile görüşme öncesi de başkentin prestijli Pekin Üniversitesi’nde öğrencilere yaptığı konuşmada “Ortak bir zemin bulmak, ekonomik ve ticari ilişkilerimizdeki dengesizliği gidermek … bizim çıkarımıza” dedi ve ekledi:
“Aksi takdirde, kamuoyu siyasi liderler üzerinde, Çin’den daha fazla uzaklaşmaları yönündeki baskısını artıracağından, riskten kaçış gerçekten de çok daha fazla hızlanabilir.”
Borrell’in uzun zamandır beklenen Şangay ve Pekin gezisi iki kez ertelendi ve AB’nin Çin’in elektrikli araç (EV) ithalatına yönelik Pekin’in tepkisini çeken bir sübvansiyon karşıtı soruşturma başlatmasından bir hafta sonra gerçekleşti.
27 üyeli bloğun dünyanın en büyük ikinci ekonomisiyle arasındaki 426.08 milyar dolarlık rekor ticaret açığı, ABD’nin baskısı ve Çin’in Rusya ile kurduğu yakın bağlarla birlikte, ilişkilerde önemli bir sorun haline geldi.
Borrell ekonomik ilişkilere atıfta bulunarak “Çin’e sorum, bu karşılıklı bağımlılığı nasıl daha az çatışmalı hale getirebiliriz?” dedi ve blok ile Çin’in her zamankinden daha fazla birlikte çalışması gerektiğini vurguladı.
Sistemik rakip
Brüksel Çin’i “ekonomik bir rakip ve sistemik bir rakip” olarak nitelendiriyor, ancak her iki taraf da Kovid-19 salgınının ardından artan jeopolitik gerilim karşısında diyaloğu sürdürmeye kararlı.
Ziyaret aynı zamanda yıl sonundan önce yapılması beklenen AB-Çin Zirvesi için zemin hazırlamayı amaçlıyor ve son aylarda üst düzey AB yetkilileri tarafından Çin’e yapılan bir dizi gezinin ardından geliyor.
Çin devlet medyasından Global Times perşembe günkü başyazısında ziyaretin “samimi bir iletişim için önemli bir fırsat” sunduğunu ancak AB’nin ABD’den stratejik özerkliğini korumasını istedi.
Borrell’in Kovid-19 testinin pozitif çıkmasının ardından nisan ayında ertelenen gezi, haziran ayında ise Çin tarafından herhangi bir gerekçe gösterilmeden iptal edilmişti.
AB yetkilisi, Borrell’in gündeminin kilit noktasının Pekin’i Çin’den ayrışmak istemediği, ancak kritik bağımlılıkları azaltmak ve daha dengeli bir ilişki kurmak istediği konusunda ikna etmek olacağını söyledi.
Brüksel’in ayrıca ABD ile yapılan bir anlaşmanın parçası olarak Çin gibi ülkelerde fazla üretim yapan çelik üreticilerine yönelik sübvansiyon karşıtı soruşturmalar planladığı bildiriliyor.
