AB ve Birleşik Krallık Avrupa çapında savunma finansmanı için görüşüyor

Kıta Avrupa’sı, ABD’nin güvenlik şemsiyesinin ortadan kalkacağı korkusuyla ordusunu güçlendirmeye çalışırken, Birleşik Krallık bu hafta Avrupa çapında savunma finansmanı düzenlemelerinin oluşturulması konusundaki görüşmelerde AB liderlerine katılacak. 

Financial Times’ın (FT) haberine göre Britanya Maliye Bakanı Rachel Reeves, Ukrayna’daki savaş dördüncü yılına girerken bu hafta Cape Town’da yapılacak G20 toplantısında diğer Avrupalı maliye bakanlarıyla görüşmelerde bulunacak.

 Polonya Maliye Bakanı Andrzej Domanski, “Bu bir fon ya da banka olabilir. Örneğin, bizim de üzerinde düşündüğümüz Yeniden Silahlanma Bankası kavramı var,” dedi.

Domanski FT’ye verdiği demeçte Britanya ile aylardır görüşmeler yapıldığını söyledi ve “Büyük Britanya olmadan Avrupa’nın savunmasını hayal etmek zor,” diye ekledi.

Birleşik Krallık Hazinesi Reeves’in G20’de “Avrupalı mevkidaşlarıyla savunma finansmanı önerilerini gündeme getireceğini” doğruladı ama görüşmelerin henüz erken bir aşamada olduğunu söyledi.

ABD Başkanı Donald Trump, Avrupalı NATO müttefiklerinden savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarmalarını talep ediyor; bu oran, bazılarının hâlâ ulaşamadığı yüzde 2’lik mevcut hedeften daha yüksek, aksi takdirde ABD korumasını kaybetme riski var.

ABD Başkanının, çoğu Avrupa ülkesinin “varoluşsal bir tehdit” olarak gördüğü Rusya ile yeniden yakınlaşması, Avrupa’nın savunma kabiliyetlerinin kolektif olarak nasıl güçlendirileceği ve Amerikan birlikleri ve silahlarına olan bağımlılığın nasıl azaltılacağı konusunda hararetli tartışmalara yol açtı.

Görüşmeler hakkında bilgi sahibi bir kişiye göre, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer arasında bu hafta sonu yapılan telefon görüşmesinde ve Leyen ile Norveç Başbakanı Jonas Gahr Støre arasında yapılan ayrı bir telefon görüşmesinde Avrupa’nın ortak savunma harcamaları genel olarak ele alındı.

Avrupa ülkeleri, ulusal bütçelerinin son derece kısıtlı olduğu bir dönemde savunma kapasitelerini artırmanın yollarını arıyor. Ulusal garantilerden yararlanarak kurulacak bir banka, ülkelerin bilançolarını önceden artırmadan harcamalarını artırmalarına olanak sağlayabilir.

Britanya, kendi koyduğu mali kurallar nedeniyle harcamalarını artırma kabiliyetinin büyük ölçüde kısıtlandığı bir dönemde, savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 2,3’ünden yüzde 2,5’ine çıkarmanın yollarını arıyor ve bu da yılda en az 5 milyar sterlin ekstra maliyete neden oluyor.

Öneriler arasında, Sovyetler Birliği’nin yıkılmasından sonra Orta ve Doğu Avrupa’yı desteklemek üzere kurulan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nı örnek alarak Avrupa’nın tasarruf havuzundan faydalanmak üzere bir “yeniden silahlanma bankası” kurulmasını öneren İngiliz ordusunun eski lideri General Sir Nick Carter’ın önerisi de yer alıyor.

Reeves’in ekibiyle yapılan görüşmelere katılan bir kişi, “Hazine bu konuyla ilgileniyor,” dedi fakat Hazine yetkilileri masada çok taraflı finansmana ilişkin birçok model bulunduğunu ve Reeves’in sonraki adımlar konusunda açık fikirli olduğunu söyledi.

Mart ayı sonunda toplanacak olan AB liderleri ortak savunma ihtiyaçlarını görüşecek ve Polonya’nın hedefi, nisan ayında yapılacak AB maliye bakanları toplantısında finansman ihtiyaçları konusunda ilerleme kaydetmek olacak.

Avrupa Komisyonu bu ay yaptığı açıklamada, ülkelerin yaptırımlara maruz kalmadan borçlanmalarına olanak sağlayacak bir hamle olarak, ülkelerin savunmaya yatırım yapmalarına izin vermek için AB mali kurallarını kısmen kaldıracağını söyledi. 

Leyen ayrıca ortak savunma projeleri için “ortak Avrupa finansmanına” da kapı araladı ve mart ayında finansman seçeneklerini detaylandırması bekleniyor.