Güneydoğu Asya’daki doğrudan yabancı yatırımlar, bölgenin ABD-Çin rekabetinin yoğunlaştığı bir dönemde tampon bölge olarak stratejik rolünün yükselmesiyle, hızla artıyor. Nikkei Asia’nın haberine göre, dünyanın dört bir yanından yatırım çekmeye başlayan bölgede, yabancı yatırım 2022’de 222,5 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Başkan Joe Biden’ın eylül ayında ülkeyi ziyaret etmesinin ardından yaptığı açıklamada, “Vietnam, yarı iletken tedarik zincirinin çeşitli ve dayanıklı olmasını sağlamada bir ortak olarak umut vaat ediyor” demişti.
Buna karşılık olarak Marvell Technology ve Synopsys gibi ABD şirketleri Vietnam’a yatırım yapma isteklerini dile getirdiler. Amkor Technology, ekim ayında kuzeydeki Bac Ninh eyaletinde bir yarı iletken fabrikası açtı. Yaklaşık 1,6 milyar dolar maliyetle inşa edilen tesisin, ABD’li şirketin dünyadaki en büyük üretim üssü olması ve yaklaşık 10.000 kişiye istihdam yaratması planlanıyor.
Temmuz ayında Malezya, Çinli büyük otomobil üreticisi Zhejiang Geely Holding Group’un batıdaki Perak eyaletinde bir otomobil üretim üssü kurmak için 10 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı. Şirket ayrıca Tayland’da da bir elektrikli araç fabrikası kurmayı düşünüyor.
Nikkei Asia’nın haberine göre, ABD’li ve Çinli şirketler Güneydoğu Asya’da ayrıca işletmeler satın alıyor. Kleenex ve diğer kişisel bakım ürünlerinin ABD’li üreticisi Kimberly-Clark, 2020 yılında Softex Endonezya’yı 1,2 milyar dolara satın almayı planladığını açıkladı. Çinli Alibaba Group Holding, Singapur merkezli büyük bir e-ticaret şirketi olan Lazada’ya milyarlarca dolar yatırım yaptı.
Güneydoğu Asya’ya yatırımlar, Latin Amerika ve Afrika’yı geride bıraktı
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’na göre, 11 Güneydoğu Asya ülkesine yapılan doğrudan yabancı yatırım, ABD-Çin ticaret sürtüşmesinin tırmandığı 2017-2022 yılları arasında %40 artarak Çin, Latin Amerika ve Afrika’daki yatırım artışlarını geride bıraktı.
Financial Times’ın fDi Markets sınır ötesi yatırım takibine göre ABD, 2018-2022 yılları arasında tesis inşaatı ve diğer projeler için 74,3 milyar dolar harcayarak Güneydoğu Asya’daki sermaye projelerinde lider yatırımcı konumunda. Onu aynı dönemde 68,5 milyar dolar yatırım yapan Çin izliyor.
Nikkei’ye göre, ABD’li şirketler çoğunlukla Singapur ve Malezya gibi ülkelerde yarı iletkenlerle ilgili yatırımlara odaklanırken, Çinli şirketler Tayland’da elektrikli araç tesisi inşası ve Endonezya’da madencilik geliştirme gibi projelere yatırım yaptı.
Güneydoğu Asya, ABD-Çin rekabetinden faydalanıyor
Bu aktif yatırımların arkasında üretim üslerini yeniden konumlandırma arzusu yatıyor. ABD’li şirketler Çin’in tedarik zincirlerindeki rolünü müttefikler ya da dost ülkelerle değiştirmek için “friendshoring “i zorlarken, Çinli şirketler de ABD ve Avrupa’ya ihracatı kolaylaştırmak için fabrikalarını ve diğer tesislerini üçüncü ülkelere taşıyor.
Birçok ABD şirketi Güneydoğu Asya’yı tedarik zincirlerini yeniden inşa etmek için ideal bir yer olarak görüyor, çünkü bu bölge Çin’e yakın, önemli bir üretim merkezi ve siyasi ve sosyal açıdan nispeten istikrarlı. Bölge ayrıca 600 milyonu aşan toplam nüfusuyla büyük iç pazarlara sahip.
Nikkei’ye konuşan ASEAN ve Doğu Asya Ekonomik Araştırma Enstitüsü’nde kıdemli ekonomist olan Ikumo Isono, “Güneydoğu Asya, kendisini ‘tarafsız bölge’ olarak konumlandırarak ABD-Çin ayrışmasından faydalanıyor” dedi.
