ABD ordusuna, iki ülke arasında varılan bir savunma anlaşması kapsamında, bir deniz üssü de dahil olmak üzere Papua Yeni Gine’deki altı bölgeye 15 yıl süreyle erişim izni verilecek.
Washington bölgede Çin’e karşı hamlelerini artırırken, ABD Savunma Bakanlığı salı günü, Savunma Bakanı Lloyd Austin’in bu ayın sonlarında Papua Yeni Gine ve Avustralya’yı ziyaret edeceğini duyurdu. Pentagon, mayıs ayında Papua Yeni Gine ile imzalanan savunma anlaşmasına atıfta bulunarak, Austin’in anlaşmayı hayata geçirmek için “sonraki adımları tartışacağını” vurguladı.
Her iki ülkenin hükümetleri, anlaşma metnini Papua Yeni Gine Ulusal Parlamentosu tarafından onaylandıktan sonra resmi olarak yayınlayacak.
Anlaşmanın tam metnini elde eden Nikkei Asia’nın habere göre, metinde, anlaşmanın “[iki ülkenin] savunma ilişkilerini daha da güçlendirme ve ortak güvenlik sorunlarını ele alma” amacına sahip olduğu belirtiliyor. 15 yıl süreyle geçerli olacak ve taraflardan herhangi birinin itirazı olmaması halinde uzatılacak olan anlaşma, ABD-Filipinler Gelişmiş Savunma İşbirliği Anlaşması’nı andırıyor.
Beklenmedik durum operasyonları için kullanılabilir
ABD ordusu, Papua Yeni Gine’nin kuzeyindeki Lombrum Deniz Üssü ve Momote Havalimanı ile ülkenin merkezindeki başkent Port Moresby ve Lae’deki liman ve havalimanlarını kullanacak.
Lombrum Deniz Üssü’ne ev sahipliği yapan Manus Adası, Pasifik Okyanusu’nda stratejik bir konuma sahip ve 2. Dünya Savaşı sırasında ABD ile Japonya arasındaki şiddetli çatışmaların alanıydı. Eski Başkan Donald Trump yönetimi 2018’de ABD’nin üssün genişlemesine katılacağını duyurmuştu. Avustralya ile işbirliği içinde ABD, orta ve uzun vadede üssün kullanımını araştırıyor.
Anlaşmada, üssün doğal afetlere müdahale ve insani yardım çalışmalarının yanı sıra “beklenmedik durum operasyonları” için kullanılmasının öngörüldüğü kaydedildi.
Anlaşma metnine göre ABD ordusu, altı bölgede uçak ve gemilere yakıt ikmali yapmanın yanı sıra tesislerde malzeme ve ekipman konumlandırmayı değerlendirecek. Ayrıca Papua Yeni Gine ile ortak eğitim öngörülüyor. İki hükümet, tesislerdeki ABD askeri faaliyetinin ayrıntılarını ve kullanım koşullarını belirleyecek.
Çin’le olası bir çatışmada devreye girebilir
Rand Corporation’da kıdemli savunma analisti ve Asya-Pasifik’ten sorumlu ABD Savunma Bakan Yardımcısının eski günlük istihbarat brifingcisi Derek Grossman’a göre, her iki taraf da, anlaşma kapsamında insani yardım ve afet yardımı operasyonlarında işbirliği yapılması gerektiğini öne sürse de böyle bir anlaşmanın Çin’e karşı rekabet açısından önemi hafife alınamaz ve ABD’nin Papua Yeni Gine ile işbirliğinin jeostratejik bağlamı kolayca göz ardı edilemez.
ABD, Çin ile Tayvan Boğazı’nda ve/veya Güney Çin Denizi’nde bir çatışma çıkması durumunda Papua Yeni Gine’yi bir operasyon üssü olarak kullanabilir.
Papua Yeni Gine’de bazı siyasetçilerin, ABD ile savunma konusunda çalışmanın ülkenin egemenliğini ihlal ettiği konusunda itiraz ettiği belirtildi. Austin’in ziyaretinin ise aynı zamanda bu endişeleri gidermeyi amaçladığı söyleniyor.
Papua Yeni Gine’deki onay sürecinin Ağustos ayında ilerlemesi bekleniyor. Başbakan James Marape’nin partisi, parlamentoda anlaşmayı onaylamak için yeterli desteğe sahip olduğuna inanıyor.
Modi de ziyaret etmişti
Bu arada Hindistan Başbakanı Modi de, mayıs ayında Papua Yeni Gine’yi ziyaret etmişti. Modi’nin ziyareti, Hindistan’ın üç temel dış politika hedefi çerçevesinde değerlendirilmişti: Güneye doğru bir köprü görevi görmek, Hint-Pasifik bölgesinde Çin’e karşı koymak ve ayak izini arka bahçesinin ötesine genişleterek artan küresel nüfuzunu sergilemek.
Hindistan’ın, Papua Yeni Gine ile daha yakın angajmanı, Washington’un Port Moresby ile derinleşen güvenlik işbirliklerini tamamlayıcı bir unsur olarak öne çıkıyor.
Çin de Solomon Adaları ile bağlarını güçlendiriyor
Öte yandan Çin de, yakındaki Solomon Adaları ile daha güçlü bağlar kuruyor. Temmuz ayında ülkenin başbakanı Manasseh Sogavare, Pekin’de Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile bir araya geldi. Pasifik ada ülkesi Pekin’de bir büyükelçilik açtı ve Çin ile bir polis işbirliği anlaşması imzaladı.
Çin ve Solomon Adaları, Nisan 2022’de bir güvenlik anlaşması imzalamıştı. İçeriği açıklanmasa da ABD, Çin ordusunun orta ve uzun vadede Solomon Adaları’nı bir operasyon üssü olarak kullanabileceğinden endişe duyuyor.
Austin, Papua Yeni Gine ziyaretinin ardından ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile üst düzey diplomatik ve savunma yetkililerinin katılacağı iki artı iki ikili toplantıya katılmak üzere Avustralya’ya gidecek.
