Hollandalı çip makinesi üretim devi ASML için önemli bir yetenek kaynağı olan üst düzey bir Hollanda teknik üniversitesi, Washington’un Pekin’in yarı iletken üretme kabiliyetini sınırlamaya çalışması nedeniyle ABD-Çin çip savaşının hedef tahtasına oturdu.
Bloomberg’in haberine göre ASML’nin genel merkezine yaklaşık beş mil mesafede bulunan Eindhoven Teknoloji Üniversitesinin başkanı Robert-Jan Smits, “Amerikalılardan her zaman Çinli öğrencilerle ilgili sorular alıyorum,” dedi.
Smits, geçen yıl ABD’nin Hollanda Büyükelçisinin kendisine Çin’den gelen çok sayıda öğrenciyle ilgili sorular sorduğunu belirti.
Smits’in yorumları, gelişmiş yarı iletkenler üretmek için gereken makine ve uzmanlığın en önemli kaynaklarından biri olan Hollanda’nın, Pekin’in çip üretim çabalarını engellemek için Washington’dan gelen baskılarla karşı karşıya olduğu bir dönemde geldi.
Dünyanın çip tedarik zinciri üzerinde yoğunlaşan savaşta Hollanda hükümeti, ABD ile Çin’deki büyük ihracat pazarı arasında sıkışmış durumda. Bu yıl, müttefikinin baskısı altında kalan Lahey, şirketin en yetenekli ikinci makine kategorisi olan ASML’nin daldırma DUV litografi makinelerinin ihracatına kısıtlamalar getirdi.
Bloomberg’in haberine göre, yasak yürürlüğe girmeden önce ABD’li yetkililer ASML’den Çinli müşterilere önceden planlanan bazı sevkiyatları iptal etmesini istedi.
ASML, geleceğin çalışanlarını eğitmek için Eindhoven Teknoloji Üniversitesine büyük yatırımlar yapmış durumda. Mayıs ayında şirket, doktora öğrencilerini eğitmek ve çipler üzerinde çalışmak için gerekli olan toz ve kirletici içermeyen bir ortam olan okulun temiz oda binasını iyileştirmek için üniversiteye 80 milyon avro taahhüt etmişti. Üniversite, araştırma amaçlı ASML litografi makinelerini barındıran bir laboratuvar binasına sahip.
Smits, kurumunun yabancı profesörleri taramak ve öğretim üyelerine Çin’i ziyaret ederken güvenlik önlemleri konusunda tavsiyelerde bulunmak için hükümet ve güvenlik servisleriyle birlikte çalıştığını söyledi.
Üniversitenin öğrencilerinin dörtte birinden fazlası uluslararası öğrencilerden oluşuyor. Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nin bir sözcüsü öğrencilerin yüzde kaçının Çin vatandaşı olduğunu söyleyemedi.
2023 yılında, elektrikli araçlardan askeri teçhizata kadar her şeyde kullanılan üst düzey çipleri üretmek için gereken gelişmiş litografi makinelerinin dünyadaki tek üreticisi olan ASML, Çin merkezli eski bir çalışanını gizli bilgileri çalmakla suçlamıştı. Şirket, ihracat kontrollerini ihlal etmiş olabilecek bu olayın ortaya çıkmasının ardından bir iç soruşturma başlattı ve güvenlik kontrollerini sıkılaştırdı.
ABD’li yetkililer Hollanda’yı ASML’nin Çinli müşterilerin bu cihazların satışına sınırlama getirilmeden önce satın aldığı hassas çip üretim ekipmanlarının bakım ve onarımını yapmasını engellemeye zorluyor.
Eindhoven Üniversitesinde yarı iletken teknolojisi üzerine çalışan bir profesör, hassas konularda çalışmak üzere Çinli öğrencileri işe almanın giderek zorlaştığını söyledi.
Üniversitede değişim programını tamamladıktan sonra bir çip şirketinde bir yıl geçirmesi gereken bazı Çinli öğrencilerin, son yıllarda hükümetin getirdiği kısıtlamalar nedeniyle firmalarda çalışmasına izin verilmediğini söyleyen profesör, hassas konuları tartışırken isminin açıklanmasını istemedi.
Smits bazı kısıtlamaların zaten yürürlükte olduğunu kabul ediyor. Smits, “Çinli öğrencilere kapıyı açacağımızı söylemiyorum. Birinci sınıf hassas teknolojimize kimlerin erişimine izin verdiğimiz konusunda son derece dikkatliyiz. Baş tacımız olan mücevherlerimizin çalınmasını istemiyoruz,” dedi.
