ABD’nin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) Gazze’de acil insani ateşkes talep eden karar tasarısını veto etmesine tepkiler büyüyor.
İsrail’in Gazze’ye saldırılarının başlamasından bu yana BMGK, 11’inci kez toplandı. Toplantıdan bu kez de sonuç çıkmadı. Cezayir’in sunduğu ve Gazze’de acil ve kalıcı ateşkes öngören tasarı ABD tarafından veto edildi. İngiltere’nin çekimser kaldığı tasarı 13 ülke tarafından kabul edilmesine karşın daimi üye ABD’nin vetosuna takıldı. ABD 3’üncü kez ateşkes tasarısını veto etmiş oldu.
ABD yönetimi, İsrail’in saldırılarının devam ettiği Gazze’de kalıcı ateşkesi konuşmak için henüz doğru zaman olmadığını, onun yerine rehinelerin kurtarılması ve insani yardımların artırılması için 6 haftaya kadar uzayabilecek “geçici bir ateşkesin” yeterli olduğunu savundu.
Ateşkes talebi için çekimser oy kullanan İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Barbara Woodward da, “Bu karar tasarısında yapıldığı gibi sadece ateşkes çağrısında bulunmak, buna ulaşmayı sağlamayacaktır” değerlendirmesinde bulundu. Woodward, söz konusu karar tasarısının esirlerin serbest bırakılması için yürütülen müzakerelere zarar vereceğini savunarak, “Çatışmanın durmasının yolu tüm esirlerin serbest bırakılması” ifadelerini kullandı.
“Tarih yargılayacak”
Filistin’in Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Riyad Mansur, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve soykırım işleyenlerin hesap vermesi için çabalarından vazgeçmeyeceklerini belirterek, “Tarih, BM Güvenlik Konseyini çok sert yargılayacak” dedi.
Fransa’nın BM Daimi Temsilcisi Nicholas de Riviere ise sivilleri korumak için ateşkes ve insani yardım erişiminin acilen sağlanması gerektiğinin altını çizerek, “Gazze’deki insani durum ve can kaybı kabul edilemez. İsrail’in operasyonları son bulmalı” değerlendirmesinde bulundu.
Cezayir’in BM Daimi Temsilcisi Amar Bendjama ise uluslararası toplumun acilen ateşkes çağrılarına cevap vermesi gerektiğini belirtti. Bendjama, “Bu çağrıları engelleyenler, politikaları ve hesaplarını gözden geçirmeli. Bugünün hatalı kararları yarın bölgeyi ve dünyayı etkileyecek. Maliyeti, şiddet ve istikrarsızlık olacak” diye konuştu.
Çin’in BM Daimi Temsilcisi Zhang Jun, BMGK’nin ateşkes için adım atması gerektiğini, bunun yasal sorumluluğu olduğunu vurguladı. Ülkesinin Washington’ın kararından hayal kırıklığı duyduğunu dile getiren Zhang, “ABD’nin vetosu, yanlış mesaj veriyor, Gazze’deki durumu daha tehlikeli hale getiriyor” dedi. ABD’nin, Cezayir’in önerisiyle sunulan tasarıya, “diplomatik çabaları kesintiye uğratacağı” gerekçesiyle karşı çıkmasının tamamıyla savunulamaz olduğunun altını çizen Zhang, “ABD’nin vetosu, Gazze’de ateşkes sağlanması ve savaşa son verilmesi için yapılan güçlü çağrıyı susturamaz. Güvenlik Konseyi veto yüzünden adaleti yerine getirme sorumluluğunu bir tarafa bırakamaz” ifadelerini kullandı.
Reform çağrısı
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada ise ABD’nin vetosunun üzücü olduğu belirtildi. BMGK’da reform yapılması çağrısında bulunulan açıklamada, “BMGK’nın uluslararası barış ve güvenliğin sürdürülmesindeki sorumluluklarını güvenilir bir şekilde ve çifte standart olmaksızın yerine getirmesine her zamankinden daha fazla ihtiyaç olduğu” vurgulandı. Açıklamada ayrıca, “Gazze Şeridi ve çevresinde kötüleşen insani durumun yanı sıra uluslararası barış ve güvenliği tehdit eden saldırıların artması” konusunda da uyarıda bulunuldu.
Cezayir tarafından sunulan karar tasarısında, Gazze’de acilen insani ateşkes sağlanması talep ediliyordu. Sivillere yönelik her türlü saldırının kınandığı tasarıda, aynı zamanda Filistin halkının zorla yerinden edilmesine de karşı çıkılıyordu. Karar tasarısında, tüm taraflara uluslararası insancıl hukuka uyma çağrısı yapılırken Gazze’nin tüm bölgelerine engelsiz insani yardım sağlanması gerektiği vurgulanıyordu. Tüm esirlerin serbest bırakılması talep edilen karar tasarısında, Uluslararası Adalet Divanının (UAD) İsrail’e yönelik 26 Ocak’ta aldığı ihtiyati tedbir kararlarına da atıfta bulunuluyordu.
ABD daha önce 16, 18 ve 25 Ekim 2023 ile 8 Aralık 2023’te BMGK’de Gazze’ye ilişkin sunulan karar tasarılarını veto etmişti. ABD, BM Genel Kurulunda 13 Aralık 2023’te 153 ülkenin “evet” oyu kullandığı Gazze’de acilen insani ateşkes talebinde bulunulan karar tasarısı için de “hayır” oyu kullanan 10 ülkeden biri olmuştu.
