Bloomberg tarafından 4 Ağustos’ta yayımlanan uydu görüntüleri Rusya’nın Arktik LNG-2 projesinin durumu hakkında spekülasyonlara yol açtı.
Üretimin henüz başlamadığına dair resmi açıklamalara rağmen, görüntülerde standart LNG tankerleriyle kıyaslanabilecek büyüklükteki 280 metrelik gemilerin Yamal Yarımadası’ndaki Sabetta limanında bulunan ‘Morning’ terminaline yanaştığı görüldü.
Bu görüntüler, projenin geliştiricisi Novaktek’in Batı’nın yaptırımları nedeniyle gecikmeler yaşandığını kabul ettiği ve projenin üçüncü aşamasını 2028’e ertelediği döneme denk geldi.
Yıllık 19,8 milyon ton sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ve 1,6 milyon ton gaz kondensatı kapasitesine sahip olması planlanan Arktik LNG-2 projesi, dünyanın üçüncü büyük LNG üretim tesisi olmaya hazırlanıyor.
Bir başka Rus projesi olan yakınlardaki Yamal LNG, şu anda yılda 17,4 milyon tonluk üretimiyle dördüncü sırada yer alıyor. Arktik LNG-2 tamamen faaliyete geçtiğinde, Rusya’nın 2022 yılında 32 milyon ton olan LNG üretimini neredeyse iki katına çıkarabilir.
ABD, geleneksel olarak Amerikalı ihracatçıların hakim olduğu küresel LNG piyasasında Rusya’nın artan etkisine ilişkin korkularını uzun süredir dile getiriyor.
Geçen yılın sonlarında, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı ve eski Kiev Büyükelçisi Geoffrey Pyatt, Arktik LNG-2’nin Kuzey Akım boru hatlarıyla aynı kaderi paylaşabileceğini öne sürerek sabotaj tehdidinde bulunmuştu.
Buna karşılık G7 ülkeleri projenin ilerleyişini sekteye uğratmayı amaçlayan katı yaptırımlar uyguladı. Bu yaptırımlar Japon hissedarlar Mitsui ve JOGMEC ile yüzde 10 hisseye sahip Fransız hissedar TotalEnergies’in projenin gelişimi için gerekli ekipman tedarikini durdurmasına neden oldu.
Bu engellere rağmen Rusya’nın önemli bir ilerleme kaydettiği görülüyor. Fazla reklam yapılmadan, devasa yüzer platformlar olan birinci ve ikinci üretim hatları Murmansk’ta inşa edildi ve Kuzey Denizi Rotası üzerinden 90 milyon ton sıvı formuna eşdeğer 1,434 milyar metreküp doğal gaz rezervine sahip Utrenneye sahasına taşındı.
Üçüncü hattın inşası gecikse de bu üretim hatlarının muhtemelen geçen ilkbahardan bu yana faaliyette olduğu bildiriliyor.
Svobodnaya Pressa‘ya demeç veren Enerji Geliştirme Fonu Direktörü Sergey Pikin’e göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in LNG üretimini üç katına çıkararak yılda 80 ila 100 milyon tona ulaşma yönündeki iddialı hedefi, mevcut koşullar altında gerçekçi görünmüyor.
Pikin, Rusya’nın daha fazla üretim kapasitesine sahip olmasına rağmen, küresel talep dalgalanmalarının bu kadar büyük miktarlarda LNG satışını zorlaştırdığını belirtti.
2022’deki yüksek fiyatlar küresel LNG satışlarının azalmasına yol açtı ve benzer eğilimler devam ederek 90 milyon tonluk potansiyelin çoğunu sahipsiz bırakabilir.
Buna ek olarak, Rusya büyük ölçekli tanker sıkıntısı ve gemi kiralama sorunlarıyla karşı karşıya, bu da LNG ihracatını genişletmenin lojistiğini daha da karmaşık hale getiriyor. Kritik bileşenler üzerindeki yaptırımlardan kaynaklanan teknolojik zorluklar da büyük ölçekli LNG tesislerinin ve tankerlerinin inşasını engelliyor. Fakat Rusya, yerli teknolojiye dayanarak daha küçük LNG tesisleri ve orta ölçekli tankerleri başarıyla geliştirmişti.
‘Gölge filo’nun ortaya çıkışı
Bağımsız bir ekonomi analisti olan Konstantin Smirnov, gazeteye verdiği mülakatta yaptırımları delen bir ‘gölge filo’nun ortaya çıktığını vurguladı.
Smirnov, “Yaptırımları atlatan Rusya ile bağlantılı tankerler ve yük gemileri var. Henüz üretmeye bile başlamadığımız LNG’yi taşıyorlar,” ifadelerini kullandı.
Uzman, Hindistan’da birkaç ay önce kurulan ve üç büyük tankere sahip olan bir şirketle ilgili son haberlere atıfta bulundu. Bu gemiler uydular tarafından Arktik LNG-2 sahası yakınlarında ve Ob Körfezi’nde tespit edilmişti.
Yaptırımlara rağmen, Arktik LNG-2 projesi bir şekilde ikinci üretim hattını gerekli büyük ölçekli sıvılaştırma teknolojisiyle donatmayı başardı ve yıllık beş milyon tonu aştı. Smirnov, yüzyıllık gizli operasyon geçmişine sahip TotalEnergies’in resmi katılımını durdurmuş gibi görünse de hala dolaylı olarak işin içinde olabileceğini öne sürdü.
Smirnov, “TotalEnergies’in yıllık cirosu 200 milyar doları buluyor. Böylesine büyük bir finansal akışta, gölge operasyonlara dair kanıt bulmak samanlıkta iğne aramaya benzer,” ifadelerini kullandı.
Rusya bu yaptırımların üstesinden gelmek için Arktik LNG-2’nin üçüncü aşamasından başka yerlerde bir dizi orta ölçekli tesis inşa etmeye yönelebilir.
Potansiyel sahalardan biri Yamal’dan bir gaz boru hattının inşa edilmekte olduğu Murmansk. Buzsuz Murmansk limanına yakın bir tesis, özel Arktik gemilerine güvenmek yerine geleneksel gemilerden yararlanabilir.
