Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ve ABD Başkanı Joe Biden, iki ülke arasındaki gerilimin üst seviyeye çıktığı bir dönemde, G20 Zirvesi için geldikleri Endonezya’nın Bali Adası’nda bir araya geldi. Ülkelerinin bayrakları önünde el sıkışan iki lider, kameralara gülümseyen pozlar verdi.
Biden’ın Ocak 2021’de göreve başlamasından bu yana ilk kez yüz yüze görüşen iki lider, 3 saatlik toplantı sonunda “farklılıklara rağmen işbirliği” mesajı verdi.
ABD ile Çin arasında Tayvan krizinin ve ticari gerginliğin devam ettiği bir döneme denk gelen görüşmede, taraflar iki ülkenin işbirliği geliştirme sorumluluğunu vurguladılar.
‘İlişkiler doğru rotaya oturtulmalı’
Çin-ABD ikili ilişkilerinin mevcut durumunun iki ülke ve halklarının temel çıkarlarıyla uluslararası toplumun ortak beklentilerine uymadığını belirten Xi, ikili ilişkilerin doğru yönde geliştirilmesine öncülük etmeleri gerektiğini kaydetti.
Biden ile yaptığı bu görüşmeyi tüm dünya ülkelerinin yakından takip ettiğine dikkat çeken Xi Jinping, iki ülkenin diğer ülkelerle birlikte, dünya barışına umut katmaları, küresel istikrara güven vermeleri ve ortak kalkınmaya dinamizm sağlamaları çağrısında bulundu.
Xi Jinping, Çin-ABD ikili ilişkilerinde stratejik konularla önemli küresel ve bölgesel sorunlar hakkında “Başkan Biden ile her zaman olduğu gibi, içten ve kapsamlı görüş alışverişinde bulunmaya, Çin-ABD ikili ilişkilerini sağlıklı ve istikrarlı gelişim rayına yeniden oturtmaya, iki ülke dahil tüm dünya ülkelerine yarar getirmeye hazır olduğunu” belirtti.
Farklılıkları yönetme sorumluluğu
ABD Başkanı Biden, iki ülkenin çatışmadan kaçınması gerektiğini belirterek ABD ve Çin liderlerinin, “farklılıklarını yönetme ve yeni işbirliği imkanları bulma sorumluluğu olduğuna” işaret etti.
Biden gazetecilere yaptığı açıklamada, “Çin ve Amerika Birleşik Devletleri’nin farklılıklarını yönetebileceğini, rekabetin çatışmaya dönüşmesini engelleyebileceğini ve acil küresel sorunlar üzerinde birlikte çalışmanın yollarını bulabileceğini göstermenin iki ulusun liderleri olarak sorumlulukları olduğunu” söyledi.
Tayvan uyarısı
İki liderin görüşmesinin ardından yapılan ilk açıklamalarda Tayvan, Ukrayna, çip krizi, ekonomik rekabet gibi konuların gündeme gelmemesi dikkat çekti.
Ancak Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaya göre Biden, üç saatlik toplantı sırasında ABD’nin Çin’in “Tayvan’a yönelik zorlayıcı ve giderek agresifleşen eylemlerine”, “Sincan, Tibet ve Hong Kong’daki insan haklarını ihlal eden uygulamalarına” ve “piyasa dışı ekonomik uygulamalarına” yönelik itirazları da dahil olmak üzere bir dizi zor konuyu gündeme getirdi.
Xinhua haber ajansına göre ise, Xi Jinping, Tayvan sorununun “Çin’in temel çıkarlarının özü” ve ikili ilişkilerde aşılmaması gereken “ilk kırmızı çizgi” olduğu konusunda Biden’ı uyardı.
Pekin-Washington hattı
Washington-Pekin ilişkileri son dönemde, ABD’li yetkililerin Tayvan ve Hong Kong konusunda tek Çin ilkesini ihlal eden açıklama ve uygulamaları ve ABD’nin Çin teknolojisine yönelik kısıtlamalarına kadar uzanan bir dizi gündemde artan gerilimler nedeniyle sarsıldı.
Ancak ABD’li yetkililer, son iki aydır hem Pekin’in hem de Washington’un ilişkileri onarmak için “sessiz çabalar” gösterdiğini söyledi.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen daha önce Bali’de gazetecilere verdiği demeçte, toplantının “ABD ile Çin arasındaki ilişkiyi istikrara kavuşturmak ve ABD şirketleri için daha stabil bir atmosfer yaratmak için” yapılacağını bildirmişti.
Biden’ın Ocak 2021’de başkan olmasından bu yana beş telefon veya görüntülü görüşme yapan iki lider, en son Biden’ın başkan yardımcısı olduğu Obama yönetimi sırasında şahsen bir araya gelmişti.
Çin Devlet Başkanı Xi, Kovid-19 salgınının başlamasının ardından yaklaşık 2,5 yıl boyunca yurt dışı ziyaretlerine ara vermiş ve yüz yüze diplomasiyi tercih etmemişti.
Xi, ilk kez temmuzda Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo’yu Pekin’de ağırlamış, ilk yurt dışı ziyaretini ise eylülde Kazakistan’a yapmış, ardından Özbekistan’a geçerek Şanghay İş Birliği Örgütü Zirvesi’ne katılmıştı.
