ABD Başkanı Joe Biden’ın cumartesi günü Tayvan’da yapılacak seçimlerin ardından eski üst düzey yetkililerden oluşan üst düzey bir heyeti Taipei’ye göndermeyi planladığı bildirildi.
Financial Times’ın (FT) planlar hakkında bilgi sahibi beş kişiye dayandırdığı haberine göre, Beyaz Saray, iki partili heyete liderlik etmesi için eski Demokrat Dışişleri Bakan Yardımcısı James Steinberg ve eski Cumhuriyetçi Ulusal Güvenlik Danışmanı Stephen Hadley’i görevlendirdi.
Biden, göreve geldiği dönemlerde Pekin’in baskısı karşısında Tayvan’a ABD desteği konusunda güvence vermek üzere eski yetkililerden oluşan iki üst düzey heyeti Taipei’ye göndermişti. Ancak uzmanlara göre bir başkanlık seçiminin hemen ardından böyle bir heyet göndermek alışılmadık bir durum ve bu hamle muhtemelen Pekin’i kızdıracaktır.
Çin’in Washington Büyükelçiliği Financial Times’ın heyetle ilgili haberine verdiği yanıtta Çin’in “ABD’nin Tayvan bölgesiyle herhangi bir şekilde resmi temas kurmasına kesinlikle karşı olduğunu” söyledi. Biden yönetimini “Tayvan bağımsızlığı yanlısı ayrılıkçı güçlere yanlış sinyaller göndermekten vazgeçmeye ve Tayvan bölgesindeki seçimlere herhangi bir şekilde müdahale etmekten kaçınmaya” çağırdı.
Tayvan’daki seçimlerde iktidardaki Demokratik İlerleme Partisi’nin adayı Lai Ching-te ile ana muhalefet Kuomintang Partisi’nden Hou Yu-ih ve Tayvan Halk Partisi’nden Ko Wen-je karşı karşıya geliyor. Çin, DPP’nin Tayvan’ın bağımsızlığını savunan kanadıyla ilişkili olan ABD destekli Lai’ye karşı son derece temkinli.
Biden’ın göndereceği misyon ise, ABD ve Çin’in 1979’da diplomatik ilişkilerin normalleşmesinden bu yana en kötü durumda olan ilişkilerini istikrara kavuşturmaya çalıştıkları bir döneme denk geliyor. Biden kasım ayında San Francisco’da Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile bir zirve gerçekleştirmiş ve bu zirvede ilişkilerde yaşanan türbülansın hafifletilmesi gerektiğini konuşmuşlardı.
‘Geri tepebilecek, riskli bir hamle’
Eski bir ABD’li yetkili Biden’ın seçimden hemen sonra Taipei’ye heyet gönderme kararının geri tepebilecek riskli bir hamle olduğunu söyledi.
FT’ye konuşan yetkili, “Bu hassas dönemde ABD’nin en önemli hedefi hem Pekin hem de Taipei’yi itidalli olmaya teşvik etmek olmalıdır,” dedi ve ekledi: “Böylesine üst düzey bir heyet göndermek Taipei’ye ayı gibi sarılmak gibi görünüyor ve Pekin’e aşırı tepki vermesi için kılıf sağlıyor. Etkili olabilmek için daha ince eylemlere ihtiyacımız var.”
Gezi hakkında bilgi sahibi olan bir başka kişi ise hem Taipei’nin hem de Pekin’in bu geziyi kendi gündemlerini Washington’un politikalarını zorlaştıracak şekilde dayatmak için kullanabilecekleri riskini göz önünde bulundurarak bunun kötü bir fikir olduğunu söyledi.
Söz konusu kişi, Çin’in ABD’den misyonla ilgili alacağı her türlü özel güvenceye, özellikle de Pekin’in tamamen güvenmediği Lai’nin kazanması halinde ,”şüpheyle” yaklaşacağını söyledi. Tayvanlı politikacıların da “ziyareti kendi amaçları doğrultusunda kullanacaklarını ve bununda Boğazlar arası gerginliği alevlendirebileceğini” söyledi.
ABD’li üst düzey bir yetkili, Hadley ve Steinberg’e ABD’nin Tayvan’la gayri resmi ilişkilerini yöneten Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Tayvan’daki Amerikan Enstitüsü’nün Washington’daki başkanı Laura Rosenberger’in de katılacağını söyledi.
Yetkili, Biden’ın Washington’un kazanan ve kaybeden adaylarla ABD politikası ve ABD ile Tayvan arasındaki “gayri resmi ilişkinin benzersizliği” hakkında “açık bir şekilde iletişim kurmasını” sağlamak için bir heyet gönderdiğini söyledi.
Biden iki yıl önce ABD Genelkurmay eski Başkanı Michael Mullen ve Pentagon’un eski üst düzey yetkililerinden Michèle Flournoy’u Tayvan’a göndermişti. Bu heyet, Pekin’in ada üzerindeki baskıyı artırmaya çalışabileceği endişesiyle Taipei’ye “güven vermeyi” amaçlıyordu.
O dönemde, Çin Tayvan çevresinde savaş uçaklarının uçuşlarını artırırken, Biden, Steinberg ve eski Cumhuriyetçi Dışişleri Bakanı Richard Armitage’ı içeren iki partili bir heyet daha göndermişti.
