Türkiye’nin arabuluculuğunda tahıl koridorundaki kriz aşıldı. Rus Karedeniz Filosuna yapılan saldırının ardından Moskova anlaşmayı askıya almıştı. Ankara’nın devreye girmesiyle Kiev, Moskova’ya güvenlik garantileri verdi. Rusya “anlaşmadan çekilme hakkını saklı tutarak” anlaşmaya geri döndü. 19 Kasım’da ise anlaşmanın devamı için tarafların yeniden masaya oturması gerekebilir.
Kremin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Türkiye’nin anlaşmalara olan güvenin ana faktörü olduğunu belirterek, “Ankara ve bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk diplomatları ile ordu mensupları tarafından yürütülen çalışmalar büyük övgüye layıktır” dedi.
Rusya’nın anlaşmaya geri dönmesinde Ankara’nın oynadığı rolden övgüyle bahseden Peskov, “Ankara ve bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk diplomatları ile ordu mensupları tarafından yürütülen çalışmalar büyük övgüye layıktır. Türkiye’nin tahıl anlaşmasının yeniden başlamasındaki varlığı, anlaşmalara olan güvenin ana faktörüdür” ifadelerini kullandı.
Kremlin Sözcüsü 19 Kasım tarihinde tahıl anlaşmasındaki 120 günlük sürenin dolduğuna işaret ederek, “Anlaşmanın uzatılması konusunu resmi kanallar üzerinde görüşmemiz gerekecek. Anlaşmanın süresi henüz sona ermedi. Anlaşmanın uzatılması konusunda karar alınırken, bunun uygulanmasının etkinliğini değerlendirmemiz gerekecek” diye konuştu.
22 Temmuz’da İstabul’da imzalanan anlaşma ile Karadeniz’de tahıl sevkiyat kanalları açılmıştı. Ukrayna’dan tahıl ve gübre ihracatını kolaylaştırma anlaşmasının süresi 120 gün olarak belirlenmişti. Taraflardan itiraz gelmemesi halinde anlaşma otomatik olarak devam edecek. Ancak Rusya’nın anlaşmanın uygunlanmayan kısımları ile ilgili itirazları bulunuyor. BM ve Türkiye arabulucuğunda varılan anlaşma uyarında Rus tahıl ve gübresinin dünya pazarlarında ulaşmasının önündeki engellerin de kaldırılması öngörülüyordu. Ancak bu güne kadar bu alanda Moskova’nın beklediği adımlar atılmadı. Rusya’nın 19 Kasım’da bu konuları yeniden gündeme getirmesi ve anlaşmanın devamını bu şarta bağlaması da olasılık dahilinde.
Donanmaya saldırı kilitledi, Türkiye çözdü
27 Ekim tarihinde Rus Karadeniz Filosu’na yapılan saldırı nedeniyle Moskova anlaşmadan çekildiğini açıklamıştı. 2 Kasım’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’dan tahıl sevkiyatları için tahsis edilen koridorun askeri amaçlar için kullanılmayacağına garantisini aldıklarını belirterek “Rusya, Ukrayna’dan Türkiye’ye tahıl tedarikini, tarafsızlığı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yoksul ülkeler için verdiği çaba nedeniyle gelecekte de engellemeyecek” dedi.
Rusya Güvenlik Konseyi ile yaptığı toplantıda Putin, “Rusya Savunma Bakanlığı, Türk tarafından, Ukrayna’nın söz konusu garantileri verdiği bilgisini aldı. Bu bağlamda, ben de anlaşma kapsamındaki çalışmalarımıza devam etme talimatı verdim. Rusya, Ukrayna tarafından verilen garantilerin ihlal edilmesi durumunda anlaşmadan çekilme hakkını kendisinde saklı tutuyor” ifadesini kullandı.
Ukrayna’dan Türkiye’ye yönelik sevkiyatları, Rusya’nın anlaşmadan çekilmesi halinde bile gelecekte engellemeyeceklerini vurgulayan Putin, “Rusya, Ukrayna’dan Türkiye’ye tahıl tedarikini, tarafsızlığı, tahıl işleme sanayisinin imkanları ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yoksul ülkeler için verdiği çaba nedeniyle gelecekte de engellemeyecek. Bu anlamda en ufak bir şüphemiz yok ve her koşulda Türkiye ile iş birliğine devam edeceğiz” diye konuştu.
Öte yandan Rusya, Sivastopol’daki Rus Karadeniz Filosu’na saldırından sorumlu tuttuğu İngiltere’nin Moskova Büyükelçisi Deborah Bronnert’i Dışişleri Bakanlığına çağırdı. Büyükelçi Bronnert, binaya girişinde bir grup Rus vatandaşı tarafından protesto edildi. Bronnert, “İngiltere terörist ülke” pankartları ve sloganları ile karşılandı.
ABD ve Fransa başta olmak üzere bir çok ülkeden ise koridorun yeniden açılmasıyla ilgili Türkiye’ye teşekkür açıklaması yapıldı.
