Brezilya’da on binlerce kişi eski sağcı başkan Jair Bolsonaro’yu desteklemek için sokağa çıktı. Mitingde ayrıca, Brezilya Anayasa Mahkemesi ile yasal bir çatışmanın içinde olan Tesla ve SpaceX kurucusu Elon Musk’a da övgüler yağdırıldı.

Örneğin, Sahil kenti Rio de Janeiro’daki Copacabana plajının yanında düzenlenen mitingde dev bir pankartta İngilizce olarak ‘Brezilya Elon Musk’a Teşekkür Ediyor’ yazıyordu.

Musk, Bolsonaro destekçileri tarafından yayıldığı ileri sürülen yalan haberlere ilişkin devam eden bir soruşturmanın hedefinde yer alıyor. Musk, sosyal platform X’in, bir yüksek mahkeme yargıcının dezenformasyon yaymakla suçlanan bazı hesapları kaldırma emrine uymayacağını söylemişti.

Brezilyalı yargıç Musk hakkında soruşturma başlattı

Musk, Yargıç Alexandre de Moraes’i ‘ifade özgürlüğünü bastırmak’ ve ‘Brezilya anayasasını ihlal etmekle’ suçladı. X’te yaptığı açıklamada, kullanıcıların VPN’ler veya sanal özel ağlar kullanarak sosyal medya platformunun herhangi bir şekilde kapatılmasını atlatmaya çalışabileceklerini belirtti.

Bu durum, de Moraes’in Musk’ı devam eden bir soruşturmaya dahil etmesine ve engelleme, kışkırtma ve suç işlemeye yönelik komplo kurmaya yönelik yeni bir soruşturma açmasına neden oldu.

Pazar günkü mitingde birçok konuşmacı Musk’a övgüler yağdırdı. Bolsonaro yanlısı bir kongre üyesi olan Gustavo Gayer, “Burada gördüğünüz insanlar özgürlüğü seven, pes etmeyecek ve diktatörlere diz çökmeyecek, özgürlük için hayatlarını vermeye hazır insanlar,” dedi.

Eski başkan Bolsonaro ise Musk’ı de Moraes’in sansürü karşısında gösterdiği ‘cesaret’ için övdü. “O, hepimiz için gerçek özgürlüğü gerçekten koruyan adamdır,” diyen Bolsonaro da, 2022 seçim sonuçlarını bozma çabalarına yardım etmekten Luiz Inacio Lula da Silva’ya karşı darbe planlamaya kadar pek çok suçtan soruşturma altında.

Brezilya-Musk geriliminin arkasında ne var?

Brezilya’da yargıçlar herhangi bir sitenin içeriği kaldırmasını emredebiliyor ve bazı kararlar kamuoyundan gizleniyor.

Ne Brezilya mahkemeleri ne de X, yayını durdurma kararı verilen hesapların listesini açıklamadı fakat Bolsonaro’nun önde gelen destekçileri ve bazı aşırı sağcı aktivistler artık platformda görünmüyor.

Bunlardan bazılarının ‘dijital milisler’ olarak bilinen bir ağa ait olduğu öne sürülüyor. Bu kişiler, de Moraes tarafından yürütülen beş yıllık bir soruşturmanın hedefindeydi; önce iftira niteliğinde sahte haberler yaydıkları ve Yüksek Mahkeme yargıçlarını tehdit ettikleri iddiasıyla, ardından da Bolsonaro’nun 2022 seçimlerini kaybetmesinin ardından ülke genelinde Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva’nın seçilmesini engellemeye yönelik gösterileri kışkırttıkları gerekçesiyle.

Musk, hakim de Moraes’e yönelik eleştirilerini artırırken, onu ‘Brezilya’nın Darth Vader’ı’ olarak adlandırdı.

Bir grubun 8 Ocak 2023’te Brezilya Kongresini basmasından günler sonra de Moraes Facebook, Twitter, Telegram, TikTok ve Instagram’a Brezilya’nın ‘demokratik düzenine yönelik saldırıları kışkırtmak ya da desteklemekle’ suçlanan kişilerin hesaplarını engelleme talimatı vermişti.

Brezilya, X ve diğer platformlar için önemli bir pazar. Pazar araştırma grubu eMarketer’a göre, yaklaşık 40 milyon Brezilyalı ya da nüfusun yaklaşık %18’i ayda en az bir kez X’e erişiyor.

Twitter, Musk’ın şirketi satın almasının ardından 2022 yılında Brezilya’daki ofislerini kapatmış ve çalışanlarını işten çıkarmıştı. X’in Brezilya’da kaç çalışanı olduğu net değil.

ABD Kongresi de kavgaya dahil oldu

Öte yandan geçen çarşamba, Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Temsilciler Meclisi Yargı Komitesi sosyal medya platformu X’teki hesapların askıya alınması için gizli Brezilya mahkeme kararlarını yayınladı.

De Moraes’in yaklaşık 150 kullanıcı profilini askıya alma ya da platformundan kaldırma emri verdiği kararı ifşa eden bir personel rapor 541 sayfa.

Rapor, X’e yöneltilen komite celplerinin bir ürünü ve de Moraes, emirlerinde X’in bunları kamuya açıklamasını yasaklamıştı.

Şirketten 15 Nisan’da yapılan açıklamada, “X, ABD yasaları kapsamındaki yükümlülüklerine uymak için Komiteye yanıt verdi,” denildi.