Eylül 2023’te AES’i kuran Mali, Burkina Faso ve Nijer, ocak ayında ECOWAS’tan çekilme kararı aldı. Cuma gücü düzenledikleri ilk AES zirvesinde ise “Sahel Devletleri Konfederasyonunu” kurmayı öngören ortak bildiri imzaladılar. Gelişmeler üzerine toplanan ECOWAS liderleri ise birliğin dağılma riskiyle karşı karşıya olduğuna dikkat çektiler.
Mali, Burkina Faso ve Nijer’in Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu ile (ECOWAS) yollarını ayırma süreci bu üç ülkede yaşanan askeri darbeler ve kurulan askeri yönetimlerin Batı ülkeleriyle yaşadığı sorunlar üzerine tetiklendi.
Mali, 2020 ve 2021’deki müdahalelerden bu yana mevcut askeri cuntanın yönetimi altındayken, Burkina Faso’da Ekim 2022’den bu yana ordu komutanı İbrahim Traoré liderliğindeki bir askeri yönetim iktidarda. Nijer’de ise askerler geçen yıl temmuz ayında ülke yönetimine el koydu. ECOWAS, üyesi olan Nijer’deki askeri yönetime, görevden alınan Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’un serbest bırakılması ve yeniden görevine dönmesi için süre verip aksi takdirde “askeri müdahale” ile tehdit etmesi Nijer’in Mali ve Burkina Faso ile yakınlaşması ve bu üç ülkenin ECOWAS’a karşı birlikte hareket etmesinin önünü açtı.
Askeri darbe ile göreve gelen bu 3 ülkedeki yeni hükümetler, ilk iş olarak Afrika’da uzun yıllar sömürgecilik yapan Fransa’yı ülkelerinden gönderdiler ardından ABD’yi. Rusya ile yakın ilişki kurmaya başlayan bu üç ülke Batı’nın eleştirilerin odağında. ECOWAS ise Fransa başta olmak üzere Batı ile iyi ilişkilere sahip.
Eylül 2023’te Sahel Devletleri İttifakını (AES) kuran Burkina Faso, Mali ve Nijer, cuma günü Nijer’in başkenti Niamey’de ilk zirvelerini düzenledi. Zirvede, 3 ülkeden oluşan “Sahel Devletleri Konfederasyonunu” kurmayı öngören ortak bildiri imzalandı ve Mali Cumhurbaşkanı Goita da 1 yıllığına AES’nin dönem başkanı seçildi.
Toplam nüfusu 72 milyonu bulan söz konusu 3 ülkenin, AES kapsamında başta güvenlik olmak üzere birçok alanda işbirliği yapması bekleniyor.
Üç ülkenin ayrılma kararı sonrası ECOWAS üyesi ülkelerin liderleri, Nijerya’nın başkenti Abuja’da düzenlenen 63. ECOWAS Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nde bir araya geldi. ECOWAS, topluluğun dağılması ve güvensizliğin artması riskiyle karşı karşıya olduklarını bildirdi.
ECOWAS Komisyonu Başkanı Omar Alieu Touray, Touray, dolaşım özgürlüğü ve ortak pazarın, topluluğun en önemli faydalarından bazıları olduğunu ancak Burkina Faso, Nijer ve Mali’nin ayrılması halinde bunların tehdit altında olduğunu söyledi.
Bu üç ülkede 500 milyon doları aşan ekonomik projelerin finansmanının da durdurulabileceğini ya da askıya alınabileceğini kaydeden Touray, “Bu faydalar göz önünde bulundurulduğunda, parçalanmanın sadece insanların hareket ve yerleşme özgürlüğünü engellemekle kalmayacağı, aynı zamanda bölgedeki güvensizliği daha da kötüleştireceği açık” dedi. Touray, üç ülkenin çekilmesinin özellikle istihbarat paylaşımı ve terörle mücadeleye katılım açısından güvenlik işbirliğine büyük bir sorun teşkil edeceğini kaydetti.
