Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yaptığı görüşmede, Pekin’in Rusya-Ukrayna savaşı konusundaki tutumunun ‘açık ve dürüst’ olduğunu vurguladı.
Wang Yi, Blinken’den Çin’i Rusya’nın savunma sanayisini desteklemekle suçlayarak ‘karalama kampanyasına’ son vermesini istedi. Ayrıca, Çin’in Moskova ve Kiev arasında diyalog kurulması için ısrar ettiğini ve sorunun siyasi yollarla çözülmesi için aktif çaba gösterdiğini belirtti.
Çin Dışişleri Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde Wang Yi’nin şu sözlerine yer verildi: “ABD, Çin’i karalamaktan, suçu Çin’in üzerine atmaktan, keyfi yaptırımlar uygulamaktan ve bunu çatışmayı körüklemek için bir bahane olarak kullanmaktan vazgeçmelidir.”
Görüşmede Blinken, ABD’nin Çin’in Rus savunma sanayisine verdiği destekten endişe duymaya devam ettiğini ifade etti. Blinken’e göre bu durum sadece çatışmayı uzatıyor ve bu nedenle Çin’in Ukrayna’da barış arayışına ilişkin açıklamalarının ‘hiçbir dayanağı yok’.
Moskova’nın Ukrayna’ya dönük askeri müdahalesinin başlamasından bu yana Çin, yaptırımlar nedeniyle Rusya pazarından çekilen Batılı şirketlerin bıraktığı boşluğu doldurarak Rusya’nın en büyük ticaret ortağı haline geldi.
Gaydar Enstitüsü uzmanlarına göre, 2024 yılının ilk iki ayında Çin malları Rusya’nın ithalatının yüzde 43’ünü oluşturdu ve toplam 24,4 milyar dolara ulaştı. Rusya’dan Çin’e yapılan ihracat da toplam ihracatın yüzde 74’ünü oluşturan hidrokarbon sevkiyatları nedeniyle arttı.
Fakat ABD, Rusya’ya çift kullanımlı ürünler tedarik ettiği gerekçesiyle 100’den fazla Çinli şirkete yaptırım uyguladı. Bu yaptırımlar ve ikincil kısıtlamalar tehdidi, Rusya ile Çin arasındaki ticareti zorlaştırdı: Çinli bankalar, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Rusya’nın dost olarak nitelendirdiği diğer ülkelerdeki bankalara benzer şekilde ödemeleri engellemeye başladı. Bunun sonucunda Mart 2024’te Çin’den Rusya’ya yapılan ithalat yüzde 14,2 oranında düştü.
Uzmanlar, Rusya’nın Çin ihracatının yalnızca yüzde 3’ünü oluşturması nedeniyle Rusya pazarının Çin için bir öncelik olmadığını belirtiyor. Pekin’in ana ticaret ortakları Rusya’yı desteklemeyen ülkeler olmaya devam ediyor ve bu da yaptırım baskısının artması halinde arzın daha da azalması riskini yükseltiyor.
Bu yılın nisan ayında Çin’e yaptığı ziyarette Blinken, Devlet Başkanı Xi Jinping’i, Çin’in Rusya’nın savunma sanayisinin yeniden inşasına yardımcı olan malları tedarik etmeyi durdurmaması halinde yeni yaptırımlar uygulanabileceği konusunda uyarmıştı. Blinken, “Halihazırda 100’den fazla Çinli şirkete yaptırım uyguladık ve ilave tedbirler almaya hazırız,” tehdidinde bulunmuştu.
Temmuz ayında da Çin Dışişleri Bakanı ile Laos’ta bir araya gelen Blinken, Çin’in Rus savunma sanayisini desteklemeyi bırakmaması halinde ABD’nin yaptırım uygulamaya devam edeceğini yineledi.
