Çin’in Afganistan işlerinden sorumlu özel temsilcisi Yue Xiaoyong, ABD’yi Washington’un Afganistan’ın denizaşırı varlıklarına ilişkin elinde tuttuğu 7 milyar doları bırakmaya ve tek taraflı yaptırımları kaldırmaya çağırdı. Salı günü Global Times’a verdiği bir mülakatta Yue, Washington’un Afganistan’a yönelik yardım planının ‘yüzeyselliğini’ vurguladı ve ABD’yi Afganistan’ın karşı karşıya olduğu gerçek zorluklardan kaçınmaya son vermeye çağırdı.
Yue’nin yorumları pazartesi günü Katar’ın başkenti Doha’da sona eren Afganistan konulu iki günlük uluslararası toplantının ardından geldi. Toplantı, Birleşmiş Milletler üyesi devletleri ve Afganistan’daki uluslararası elçileri Afganistan’ın karşı karşıya olduğu bir dizi meseleyi görüşmek üzere bir araya getirdi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in başkanlık ettiği toplantıya aralarında Çin, Rusya ve ABD’nin de bulunduğu 20’den fazla ülke ve uluslararası kuruluştan temsilciler katıldı. Afganistan’daki fiili otorite olan Taliban ise toplantıya katılmadı.
BM şefine göre Taliban yetkililerinin toplantıya katılmak için öne sürdükleri koşullar “kabul edilebilir” değildi.
Toplantıya katılan Yue, salı günü Global Times’a verdiği demeçte Taliban yetkilileriyle diyaloğun gerçekleştirilememiş olmasının üzücü olduğunu söyledi. Ancak toplantıdan olumlu sonuçlar da çıktığını belirtti; “zira konferans Afganistan’la ilgili meselelerin nasıl ele alınacağını konuşmak üzere bu ülkelerden temsilcileri bir araya getirdi.”
Yue, terörizmle mücadele ve Afganistan’ın bir terör yuvası haline gelmesinin önlenmesi gibi küresel endişe yaratan konuların da gündemde olduğunu söyledi. Çin’in sınır güvenliği açısından hayati önem taşıyan komşu Afganistan’daki terör tehdidinin ortadan kaldırılmasına Pekin’in her zaman öncelik verdiğini kaydetti. Elçi, bu nedenle terörle mücadele konusunun bu kez daha fazla ilgi görmesinden memnuniyet duyduklarını belirtti.
Guterres pazartesi günü yaptığı açıklamada uluslararası temsilcilerin iki günlük Doha toplantısının ardından Afganistan’la ilgili bazı kilit konularda uzlaşmaya vardıklarını ancak engellerin devam ettiğini söyledi.
Bir yandan, “Afganistan uluslararası alanda tanınmayan ve birçok açıdan küresel kurumlara ve küresel ekonomiye entegre olmayan bir hükümete sahip olmaya devam ediyor” dedi. Öte yandan, Guterres’e göre, ülkede özellikle kadınlar ve kız çocukları için insan haklarının kötüleştiğine dair ortak bir uluslararası algı var.
Yue, Çin’in Afganistan’ın uluslararası toplumun ılımlı yönetim ve kadın haklarının korunması çağrılarına ve diğer konulara yanıt vermesi gerektiğine işaret ettiğini söyledi. Yue, “Ancak ilk adımın diyalog yürütmek olması gerektiğine inanıyorum” dedi.
Yue ayrıca ABD’nin Afganistan’ın 7 milyar dolarlık denizaşırı varlıklarını serbest bırakması ve tek taraflı yaptırımlarını kaldırması çağrısını yineledi. Yue, ABD’nin Afganistan için kurduğu 3,5 milyar dolarlık yardım fonunun şu ana kadar ülkeye yardım konusunda çok az rol oynadığını söyledi.
“Umarım ABD bahaneler üretmeyi bırakır ve Afganistan’ın karşı karşıya olduğu gerçek sorunlarla yüzleşmeye başlar” diyen Yue, varlıkların dondurulmasının kaldırılmasının Afganistan halkının sürdürülebilir barış, güvenlik, istikrar ve anavatanlarının yeniden inşasını gerçekleştirmelerine yardımcı olabileceğini kaydetti.
Yue, Çin’in Afganistan’ın barış, istikrar ve yeniden inşasına yardımcı olmak için komşu ve bölgesel ülkelerin yanı sıra uluslararası toplumla birlikte çalışmaya hazır olduğunu ve bu amaçla karşılıklı saygı çerçevesinde angajman ve diyaloğu artıracaklarını ifade etti.
Eylül 2022’de ABD, Afgan merkez bankasındaki 3.5 milyar dolarlık varlığı, “Taliban’dan korunacak ve Afganistan ekonomisinin istikrara kavuşturulmasına yardımcı olmak için kullanılacak İsviçre merkezli yeni bir güven fonuna aktaracağını” açıklamıştı. The Diplomat Ekim 2023’te yayınladığı bir makalede fonun oluşturulmasının üzerinden bir yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen ödemelerin henüz yapılmadığını bildirdi.
