Güney Çin Denizi’nde artan gerilimlerin ortasında Çin, Tokyo, Seul ve ASEAN’ı “yeni bir soğuk savaşa karşı çıkmaya” ve Pekin’le olan farklılıklarını yönetmeye çağırdı.
Çarşamba günü Cakarta’daki ASEAN zirvesinde konuşan Çin Başbakanı Li Qiang, uluslar arasındaki anlaşmazlık ve ihtilafların bazen yanlış anlamalardan ya da algılanan çıkar çatışmalarından kaynaklandığını, diğer zamanlarda ise – ABD’ye üstü kapalı bir gönderme yaparak – “bazı yersiz dış müdahalelerden” kaynaklandığını söyledi.
Li, bu yorumları Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği üyesi ülkelerin yanı sıra Çin, Japonya ve Güney Kore liderleri arasında düzenlenen bir toplantıda yaptı.
ASEAN’ın bu yılki dönem başkanı Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo da, Güneydoğu Asya ve Çin için “karşılıklı yarar sağlayan somut işbirliği” gerçekleştirilmesi gerektiğini vurguladı.
Widodo, “Bu ancak birbirimize güvenirsek yapılabilir, ki bu da elbette tüm taraflarca inşa edilmeli ve sürdürülmelidir” diye ekledi.
Çinli Başbakan Li, ASEAN+3 zirvesinde yaptığı konuşmada “Önemli olan hepimizin sorunlarla yüzleşmesi, yanlış anlamaları ortadan kaldırması ve farklılıklarımızı yönetmesidir” dedi.
Bölgedeki diğer liderlere de “Şu anda taraf tutmaya, blok çatışmalarına ve yeni bir soğuk savaşa karşı çıkmak çok önemli” dedi.
Bazı politikacılar ve uzmanlar Washington ve Pekin arasında tırmanan rekabeti yeni bir soğuk savaş olarak nitelendiriyor.
Asya’daki pek çok ülke ise, iki güç arasında yoğunlaşan rekabet sırasında kendilerini arada kalmış hissediyor.
Çin ekonomisi büyürse, bölge için de fırsat yaratır
Çin’in 2 numaralı yetkilisi Li, ülkenin 2023 yılı için belirlediği yıllık %5’lik ekonomik büyüme hedefine ulaşma yolunda ilerlediğini belirterek, bunun bölgedeki ve dünyadaki diğer ekonomiler için daha fazla fırsat yaratacağını kaydetti.
Li, “Barış ve refah varsa bundan hepimiz faydalanırız, kargaşa ve kaos varsa bundan hepimiz zarar görürüz” dedi.
Çarşamba günü Çin ve ASEAN arasında yapılan ayrı bir toplantıda Li, Pekin ve 10 üyeli bloğun son on yılda “daha sıkı” siyasi karşılıklı güven inşa ettiklerini, güvenlik alanındaki işbirliklerini derinleştirdiklerini ve bölgesel istikrarı korumak için “daha pratik” adımlar attıklarını söyledi.
Li, “Doğru yola bağlı kalmaya devam ettiğimiz sürece, gelecekte hangi fırtınalardan geçersek geçelim, Çin ve ASEAN arasındaki işbirliği kırılmaz, istikrarlı ve geniş kapsamlı olacaktır” dedi.
Başbakan Li, Çin’in 2026’da sona erecek beş yıllık dönemde ASEAN ülkelerinden 150 milyar ABD doları değerinde tarım ürünü ithal etme hedefine ulaşma konusunda beklenenden daha hızlı ilerlediğini ve şu ana kadar 55 milyar ABD dolarından fazla alım yapıldığını söyledi.
Çin gümrük verilerine göre, Çin’in en büyük ticaret ortağı olan ASEAN’a ihracatı yılın ilk yedi ayında bir yıl öncesine göre dolar bazında %2 gerilerken, ithalat %6,3 oranında düştü.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Çin ile olan ekonomik bağlarına rağmen ASEAN üyeleri dünyanın ikinci büyük ekonomisi ile başta Güney Çin Denizi olmak üzere bir dizi anlaşmazlıkla karşı karşıya. Çin, zengin balıkçılık alanlarına sahip olan ve önemli bir ticaret rotası haline gelen sularda birçok Güneydoğu Asya ülkesi ile çakışan hak iddialarına sahip.
Çin geçen hafta Güney Çin Denizi’nin tartışmalı bölgelerinde hak iddia eden yeni bir harita yayınlayarak aralarında Endonezya, Malezya ve Filipinler’in de bulunduğu ASEAN komşularının tepkisini çekmişti.
Pekin’in Tokyo ve Seul ile ilişkileri ise, komşularının ABD’ye giderek daha fazla yönelmesi ve Çin’in bundan duyduğu rahatsızlığı dile getirmesiyle düşük bir seviyede seyrediyor.
Bu arada üst düzey bir Japon hükümet yetkilisi, Japonya Başbakanı Fumio Kishida’nın zirve toplantıları çerçevesinde Çin Başbakanı Li Qiang ile kısa bir görüşme yaptığını söyledi.
Li’nin Mart ayında göreve gelmesinden bu yana iki lider ilk kez yüz yüze görüşmüş oldu.
İki liderin Fukuşima Daiichi nükleer santralinden Pasifik Okyanusu’na salınan atık su konusunu görüştüğü kaydedildi.
