Çin’in üst düzey diplomatı Wang Yi, Pakistan ve Moskova’daki terör saldırılarının ardından Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üye ülkelerini koordinasyonu artırmaya ve bilgi paylaşımı da dahil olmak üzere ortak güvenlik çabalarını daha üst düzeye çıkarmaya çağırdı.
Ayrıca Avrasya bloğuna, “ŞİÖ’nün önemli bir yakın komşusu olan ve bölgede yerleşmiş çeşitli terörist güçlerin barış ve huzura tehdit oluşturmaya devam ettiği” Afganistan’la sürekli temas halinde olma çağrısında bulundu.
Salı günü Kazakistan’da düzenlenen ŞİÖ bakanlar konseyi toplantısında konuşan Wang, diğer dışişleri bakanlarına bazı üye ülkelere yönelik son saldırıların “terörle mücadelede daha gidilecek uzun bir yol olduğunu gösterdiğini” söyledi.
“Bu amaçla bilgi alışverişini, ortak operasyonları ve personel eğitimini daha da güçlendirmeliyiz” dedi.
Üç kötülüğe karşı mücadele
Çin, Pakistan, Tacikistan, Özbekistan ve İran olmak üzere beş ŞİÖ üyesi ülkeyle sınırı olan Afganistan, 2012 yılında gözlemci statüsü kazandı ancak Taliban’ın 2021’de iktidara dönmesinden bu yana grupta yer almadı.
2001 yılında kurulan ŞİÖ, geleneksel olarak terörizm, ayrılıkçılık ve aşırıcılık gibi “üç kötülüğe” karşı mücadeleyi vurguluyor.
Son yıllarda bloğun odak noktası, Hindistan, Pakistan ve İran’ı üyeliğe dahil ederek genişlemesiyle birlikte ekonomik işbirliğini de içerecek şekilde çeşitlendi.
Ancak mart ayında Moskova’da bir konser salonuna düzenlenen ve 143 kişinin ölümüne yol açan saldırının ve birkaç gün sonra Pakistan’ın kuzeyinde beş Çin vatandaşının ölümüne yol açan intihar saldırısının ardından terörle mücadele bloğun gündeminin en üst sıralarına geri döndü.
Pakistan’daki son saldırı, Pekin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nin önemli bir halkası olan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru ile bağlantılı Dasu Hidroelektrik projesindeki işçileri hedef aldı.
Bu ayın başlarında İslamabad saldırının Afganistan’da planlandığını söyledi. Pekin, Pakistan’dan olayı derinlemesine soruşturmasını, sorumluları adalete teslim etmesini ve Çin vatandaşlarının güvenliğini korumak için etkili önlemler almasını istedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de, 2004’teki Beslan okul kuşatmasından bu yana Avrupa’daki en ölümcül terör saldırısı olan Moskova’daki Crocus Belediye Binası baskınının arkasındakileri cezalandırma sözü verdi.
Afganistan ve güvenlik vurgusu
IŞİD’in Afganistan merkezli bir kolu olan İslam Devleti Horasan (IŞİD-K), örgütün Güney Asya’nın ötesine uzanma kabiliyetinin bir göstergesi olarak baskının sorumluluğunu üstlendi.
Wang, ŞİÖ’nün “Afganistan’la diyaloğa devam etmesi ve ülkeyi sağlam bir yönetime, odaklanmış kalkınmaya, terörle kararlı bir mücadeleye ve iyi komşuluğa yönlendirmesi gerektiğini, böylece uzun vadeli barış ve güvenliğin erken bir tarihte sağlanabileceğini” söyledi.
Çin dışişleri bakanlığına göre ayrıca güvenliğin ortak bir sorumluluk olması gerektiğini ve ŞİÖ’nün üye devletlerinin koordinasyonu artırması gerektiğini ifade etti.
Wang, “Çin, örgütün güvenlik tehditleri ve zorluklarını ele alma mekanizmasını geliştirmek, strateji, savunma, kolluk kuvvetleri, bilgi ve biyogüvenlik alanlarında değişim ve işbirliğini derinleştirmek ve bölgedeki genel güvenlik seviyesini yükseltmek için tüm taraflarla birlikte çalışmaya hazırdır” dedi.
Çinli yetkili, üye devletler arasında stratejik özerklik ve koordinasyonun önemini vurgulayarak, “Ülkemizin geleceğine ve kaderine sahip çıkacağız ve … dış güçlerin bölgeyi jeopolitik bir savaş alanına dönüştürmesine asla izin vermeyeceğiz” ifadelerini kullandı.
İranlı Bakanla görüşme
Wang ayrıca Astana’da, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Mehdi Safari ile de bir araya geldi. Çinli bakan bir kez daha pazar günü helikopter kazası sonucu Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’ın talihsiz vefatları dolayısıyla taziyelerini ve üzüntülerini dile getirdi.
Wang, “Durum ne şekilde değişirse değişsin Çin, İran ile stratejik işbirliğini güçlendirmeye, ortak çıkarları korumaya ve bölgesel ve küresel barış için çaba sarf etmeye devam edecektir” dedi.
Safari, Çin tarafına İran’a verdiği kararlı destek için teşekkür etti ve İran’ın iç ve dış politikalarının değişmeyeceğini vurguladı. “İran, Çin ile ilişkilerine büyük önem veriyor ve siyaset, ekonomi ve kültür gibi çeşitli alanlarda işbirliğini geliştirmeye kararlı” diyen Safari, İran’ın ilgili süreçleri devam ettirmeye ve bölge ülkeleriyle ilişkileri geliştirmeye yönelik çalışmaya istekli olduğunu belirtti.
Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Ma Zhaoxu pazartesi gecesi İran Dışişleri Bakan Vekili Ali Bagheri ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirerek yaşanan trajedi nedeniyle Çin’in İran hükümeti ve halkına derin taziye ve başsağlığı dileklerini iletmişti.
Bagheri, Çin tarafının trajik olaydan sonraki ilk saatlerde İran tarafına yardım etmeye hazır olduğunu açıklamasını ve Pekin’in son 24 saatteki yardımlarını takdir ederek, Çinli yetkililere başsağlığı dileklerini ilettikleri için teşekkür etti.
Bagheri bunun iki ülke arasındaki stratejik ortaklığın ve dostluğun derinliğinin yanı sıra iki hükümetin kritik zamanlarda birbirlerine verdikleri desteğin bir göstergesi olduğunu kaydetti. Bagheri, İran’ın Çin ile işbirliğini her alanda sürekli ilerletmeye kararlı olduğunu söyledi.
