Çin ve Japonya, Fukuşima Daiçi nükleer santralinden salınan arıtılmış atık su konusunda yıllardır süren anlaşmazlıkta bir anlaşmaya vardı.
Uluslararası gözlemi de içeren ve ilk olarak cuma günü bildirilen anlaşma, Pekin’in geçen yıl Japon deniz ürünlerine uyguladığı genel yasağın kaldırılması için bir yol açıyor. Söz konusu yasak, 2011’deki deprem ve tsunaminin ardından erimeye maruz kalan santralden su boşaltılmasına tepki olarak getirilmişti.
Çin devlet televizyonu CCTV’nin haberine göre, iki ülke ağustos ayı ortasında “karşılıklı anlayışa” vardı ve resmi bir açıklamanın zamanı geldiğinde yapılacağı belirtildi. Çin dışişleri bakanlığından bir sözcü gazetecilere yaptığı açıklamada uzlaşmanın en az 10 istişarenin ürünü olduğunu söyledi.
Bu açıklama, Çin-Japonya ilişkilerinin Shenzhen’de 10 yaşındaki bir Japon çocuğun bıçaklanarak öldürülmesiyle gerildiği hafta geldi.
Japonya Başbakanı Fumio Kishida cuma günü yaptığı açıklamada “Çin’in ithalat kontrol önlemlerini ayarlamaya başladığını ve standartlarını karşılayan Japon balıkçılık ürünlerinin ithalatını istikrarlı bir şekilde geri getirmeye karar verdiğini” söyledi. Japonya’nın tüm kısıtlamaların derhal kaldırılması gerektiği yönündeki tutumunun devam ettiğini de sözlerine ekledi.
Öte yandan CCTV’nin ismi açıklanmayan kaynaklara dayandırdığı haberinde, Pekin’in su salınımına yönelik muhalefetinin değişmediği vurgulandı.
Çin tarafı, Japonya’nın Çin de dahil olmak üzere paydaşların bağımsız örnekleme ve kontroller yapmasına olanak tanıyan uzun vadeli bir uluslararası izleme mekanizması oluşturmayı kabul etmesinin ardından tutumunu yumuşattı.
Çin, Japon deniz ürünleri üzerindeki ithalat yasağını kaldırmak için ön koşul olarak numune alma konusunda ısrar etmişti. Japonya ise su salınımının Pekin’in de üyesi olduğu Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın onayını aldığını ileri sürerek buna karşı çıkmıştı.
CCTV haberinde, Çin’in uluslararası izleme mekanizmasına katılarak, uygun olmayan suyun salınmasını önleyecek “kapsamlı, gerçek ve geçerli verilere” erişebileceği belirtildi.
Haberin devamında hükümetin ancak o zaman Çin yönetmeliklerine uygun Japon deniz ürünlerinin ithalatını “kademeli olarak” yeniden başlatacak tedbirleri “ayarlayacağı” belirtildi.
Çin gümrük ofislerine göre, Eylül 2023 ile bu yılın temmuz ayları arasında Çin’in genel deniz ürünleri ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla dolar bazında %10 düşerek yasağın etkisinin altını çizdi.
