Vietnam ve Japonya pazartesi günü Vietnam Cumhurbaşkanı Vo Van Thuong’un Tokyo’ya yaptığı ziyaret sırasında ilişkilerini resmi olarak “kapsamlı stratejik ortaklık” seviyesine yükseltti. Reuters, bu hamlenin Çin ile Batı arasındaki ticari gerilimin ortasında Vietnam’ın küresel tedarik zincirlerinde önemli bir halka olarak giderek artan stratejik rolünün altını çizdiğini ve bunun da yabancı yatırımların Çin’den Güneydoğu Asya ülkesine kaymasına yardımcı olduğunu vurguladı. Batı basınında yer alan haberlerde Vietnam ve Japonya’nın Çin ile ayrı deniz ihtilafları içinde olduğuna da dikkat çekildi.
Global Times’ta yer alan editoryal makalede, bu gelişmeler, “Çin ile Vietnam’ın arasını açma girişimi” olarak değerlendirildi.
Makalede, Tokyo’nun Vietnam’ı yakın bir diplomatik ortak ve ekonomik olarak yeni sanayi ve tedarik zincirleri oluşturmada önemli bir düğüm noktası haline getirmeyi amaçladığı vurgulanırken, Batı’nın “Çin’in endüstriyel yapısı ve tehditleriyle ilgili gelecekteki zorluklar” olarak algıladığı durum karşısında Vietnam’ın rolünü yükseltmek istediği belirtildi.
Hanoi, ABD ve Japonya’nın Çin’i sanayi ve tedarik zincirleri aracılığıyla çevrelemesine dahil olmak istemese de, ekonomik konumunu dolaylı olarak güçlendirmek ve sanayi tedarik zincirini şekillendirmek için ABD ve Japonya’nın gücünden yararlanmaya istekli.
Makaleye göre, ABD ve Japonya gibi ülkeler, Çin’i çevreleme sürecinde bir piyon olarak hizmet etmesi için Vietnam’ı uzun zamandır cezbetmeye çalışıyor. Ancak Vietnam için Japonya ile ilişkilerini geliştirmek Çin ile doğrudan çatışmak anlamına gelmiyor. Başbakan Pham Minh Chinh 25 Kasım’da Vietnam ve Çin’in “hem yoldaş hem de kardeş” olduğunu teyit etti.
Global Times’a konuşan Çin Sosyal Bilimler Akademisi Güneydoğu Asya Çalışmaları Merkezi Direktörü Xü Liping, bazı yabancı medya kuruluşlarının Çin-Vietnam ilişkilerindeki farklılıkları abarttığını söyledi. Xi’ye göre Çin ve Vietnam arasında gerçekten de deniz anlaşmazlıkları olsa da, bu anlaşmazlıklar Çin-Vietnam ilişkilerinin genel gelişimini gölgelemiyor.
Eylül ayında Vietnam, ABD ile ikili ilişkilerini “kapsamlı stratejik ortaklık” seviyesine yükseltti. Makaleye göre, Japonya-Vietnam ilişkilerindeki bu son yükseliş, ABD’nin Hint-Pasifik Stratejisinin kapsamlı düzenini daha da güçlendirebilir: “Japonya bir ABD müttefiki olduğundan, Vietnam ile üst düzey işbirliği yoluyla Japonya, Vietnam’ı ABD’nin etki alanına sokmayı, Vietnam’ı küçük bir çemberin içine hapsetmeyi ve ABD ve Japonya ile gelecekte kendi özel stratejik çıkarları için faydalı olacak işbirliğini teşvik etmeyi amaçlamaktadır.”
‘Dengeli dış politikasını devam ettirmeli’
Makalede, Vietnam için önemli olan şeyin ise, büyük güçlerle dengeli bir dış politika oluşturmak olduğu ifade ediliyor: “Olgun bir ülke olarak Vietnam, büyük güçlerin etkisini ve manipülasyonunu reddederek bağımsız ve özerk bir diplomasi geliştirmelidir.”
Buna göre, ülkenin “aceleyle taraf tutması” ve “belirli bir kampa katılması”, Vietnam’ın bağımsız diplomatik ihtiyaçlarına aykırı olarak görülüyor ve Vietnam’ın ASEAN’ın kilit bir üyesi olarak cepheleşmeme yönünde izlediği diplomatik tonla “tutarsız” olacağı uyarısında bulunuluyor.
Makalenin sonunda şu öneride bulunuluyor: “Vietnam Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong tarafından teşvik edilen ‘bambu diplomasisi’ kavramı doğrultusunda, Güneydoğu Asya’da önemli bir statüye ve potansiyele sahip bir ülke olarak Vietnam, diplomasisini kendi çıkarlarına dayandırmalı ve esnek ve çeşitli çok taraflı diplomasiye katılmalıdır.”
