Cook Adaları’nın Çin’le ‘stratejik’ anlaşması Yeni Zelanda’yı endişelendirdi

Cook Adaları bu hafta, Güney Pasifik ülkesinin geleneksel ortağı Yeni Zelanda’yı sarsan ve Pekin’in bölgedeki etkisine ilişkin ABD’nin endişeleri derinleştiren bir hamleyle Çin ile stratejik bir anlaşma imzalayacak.

Takımadaların Başbakanı Mark Brown, pazartesi günü bir devlet ziyareti için Çin’e gidecek ve ticaret ve turizmden yenilenebilir enerjiye kadar her şeyi kapsayacak bir “kapsamlı stratejik ortaklık” imzalayacak.

Çin ile uzun süredir ekonomik ve diplomatik ilişkileri olan adalar, Yeni Zelanda ile ülke ekonomisinin Covid salgınından kurtulmasına yardımcı olmak için iki yıl boyunca 20 milyon Yeni Zelanda doları (11.3 milyon $) dahil olmak üzere mali destek, dışişleri ve savunma desteği sağlayan bir ‘serbest ortaklık’ anlaşmasına sahip.

Yeni Zelanda Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Winston Peters yerel basına yaptığı açıklamada hükümetinin bu hamle karşısında “gafil avlandığını” söyledi ve Cook Adaları’nı anayasası gereği anlaşmanın ayrıntılarını Yeni Zelanda makamlarıyla paylaşmaya çağırdı.

Brown, Çin ile yapılan anlaşmanın güvenlik ya da polislikle ilgili olmadığını, dolayısıyla yakın komşusunun onayını gerektirmediğini savunarak “Yeni Zelanda’nın odada bulunmasına gerek yok” yanıtını verdi.

Avustralya, Yeni Zelanda ve ABD son üç yıldır Tuvalu, Nauru ve Papua Yeni Gine gibi ülkelerle yaptıkları anlaşmalarla Çin’in artan stratejik ve diplomatik etkisine karşı koymaya ve bölgenin birincil güvenlik ortakları olarak statülerini güçlendirmeye çalışıyorlar. Ancak bu olay planları bozdu. Yeni Zelanda 1960’lara kadar adaları kontrol ediyordu ve sadece 15.000 nüfuslu bu küçük bölge Pasifik’teki en yakın müttefiklerinden biri.

Anlaşma, geçtiğimiz haftalarda çıkan pasaport tartışmanın ardından geldi. Cook Adaları vatandaşları Yeni Zelanda pasaportu kullanıyor ve Ada kendi pasaportunu kullanmaya geçmek istiyor. Wellington ise bu planı ancak Cook Adaları’nın tam bağımsızlık için oy kullanması ve vatandaşlarının Yeni Zelanda pasaportlarından vazgeçmesi halinde destekleyeceğini söyledi.

Cook Adaları ile Çin arasındaki herhangi bir anlaşmanın ayrıntıları belirsizliğini koruyor. Brown anlaşmanın ticaret, turizm, yenilenebilir enerji, tarım, altyapı ve gemicilik ve derin deniz madenciliği dahil olmak üzere denizcilik ve okyanus gelişmelerinde işbirliğini teşvik edeceğini söyledi.