ExxonMobil ve Chevron, Guyana’daki petrol sahaları için savaşacak

ExxonMobil ve Chevron arasında, 1 trilyon dolarlık rezervlere sahip devasa bir petrol projesinin mülkiyeti konusunda yaşanan şiddetli anlaşmazlık Londra’daki bir tahkim mahkemesinde görülecek.

Financial Times’ta (FT) yer alan habere göre ABD’li dev şirketler, Eylül 2023’te Chevron tarafından 53 milyar dolarlık bir satın alma anlaşması yapılan ABD’li enerji şirketi Hess’in sahibi olduğu Guyana’daki Stabroek petrol sahasının %30 hissesini elde etme hakkı için mücadele ediyor.

Stabroek’in %45’ine sahip olan Exxon, Hess ve bir başka ortak olan Çinli petrol ve gaz şirketi Cnooc ile imzaladığı ortak işletme anlaşması (JOA) hükümleri uyarınca, Hess’in petrol sahasındaki hisselerini satın alma “ön alım hakkı”na sahip olduğunu iddia ediyor.

Petrol sahasının %25’ine sahip olan Cnooc da aynı önalım hakkını talep eden bir dava açtı. Avukatlar, Exxon’un davasının sonucunu yansıtmak için gelecekteki JOA’ların güncellenmesi gerekip gerekmediğini belirlemek üzere Uluslararası Ticaret Odası tahkimini takip ediyor.

Bu dava, bir tarafa bir varlığı başkalarına sunulmadan önce satın alma hakkı veren sözleşme hükümleri olan önalım haklarını içeriyor.

Stabroek, tahmini 11 milyar varil petrol rezerviyle son yılların en kazançlı petrol keşiflerinden biri ve daha fazla keşif bu rakamı artırabilir. Proje, Exxon’un kaderini değiştirerek, Ekim 2020’de Chevron tarafından kısa süreliğine geride bırakıldıktan sonra, en değerli ABD petrol şirketi konumunu geri kazanmasını sağladı.

Enerji danışmanlığı şirketi Wood Mackenzie’ye göre, Exxon ve ortaklarının önümüzdeki 15 yıl içinde Guyana petrol sahalarından petrol ve gaz satışlarından 182 milyar dolar kar elde etmesi bekleniyor.

Guyana hükümeti, Exxon’un 2015 yılında petrol bulana kadar Güney Amerika’nın en yoksul ülkelerinden biri olan bu ülke için çok büyük bir meblağ olan 190 milyar dolardan fazla gelir elde edecek.

Wood Mackenzie’nin analisti Luiz Hayum, “Guyana, gezegendeki en değerli petrol ve doğalgaz projelerinden biri. Rekor sürede geliştirildi, varil başına 30 doların altında bir başabaş fiyatla nispeten düşük emisyonlu petrol sağlıyor, bu da onu son derece kârlı hale getiriyor,” dedi.

Tahkim davasına doğrudan taraf olmayan Chevron, Hess’in Guyana’daki varlıklarına erişmek için şirketin satın alımını sürdürmek için çabalıyor.

Geçen yıl Chevron’un petrol ve gaz rezervleri, 2023’teki 11,1 milyar varilden 9,8 milyar varile düşerek on yıldan fazla bir süredir en düşük seviyesine geriledi.

Chevron CEO’su Mike Wirth, şirketin Exxon’a karşı galip geleceğinden emin olduğunu söyledi. Ocak ayında Goldman Sachs konferansında yaptığı açıklamada, “Bu konu kapsamlı bir şekilde incelendi ve bu tartışmada haklı tarafın biz olduğumuzu düşünüyoruz,” dedi.

Mart ayında Chevron, açık piyasada Hess hisselerinin yaklaşık %5’ini satın aldığını açıkladı. Analistler bu alışılmadık hamleyi, şirketin uzun süredir ertelenen işlemin gerçekleşeceğinden emin olduğunun işareti olarak yorumladı. 

Fakat Exxon CEO’su Darren Woods da şirketin geleceğinden bahsetti ve geçen yıl “temel bir hak olduğunu düşündükleri şey için mücadele ettiklerini” söylemişti.

Duruşma, üç yargıçtan oluşan bir heyetin huzurunda kapalı olarak yapılacak. Sürece yakın kaynaklar FT’ye, davanın muhtemelen JOA’da yer alan ve taraflarca yayınlanmayan önalım haklarıyla ilgili birkaç kelimenin yorumuna bağlı olduğunu söyledi.

Hess’in avukatlarının, JOA’da yer alan önalım hakkının yalnızca ortaklardan biri Guyana varlıklarını satmak istediğinde geçerli olduğunu, şirket devralmalarında geçerli olmadığını savunması bekleniyor.

Exxon’un, Guyana varlıklarının şirketin toplam değerinin yaklaşık %70’ini oluşturduğu için bu maddenin Chevron’un Hess’i devralmasını da kapsadığını savunması bekleniyor.

JOA’larda deneyimli bir petrol yöneticisi, “Exxon, Hess’in temelde devasa bir Guyana varlığı ve bir grup fare ve sıçan olduğunu savunacak. Başka bir deyişle, geri kalan her şey önemsiz,” dedi.

Pennsylvania Üniversitesi hukuk profesörü David Hoffman, sonucun gelecekteki JOA’ların nasıl hazırlanacağını şekillendirebileceğini söyledi. 

Hoffman, “Burada çok büyük paralar söz konusu olduğu için, ilgili avukatların anlaşmazlığın ne hakkında olduğunu anlayacaklarından ve kimin kazanacağını bileceklerinden eminim ve uygulamalarını buna göre ayarlamaya çalışacaklar,” dedi.

Analistler, Chevron’un büyüme fırsatları bulması ve petrol rezervlerini artırması gerektiği için sonucun Exxon’dan daha önemli olduğunu söyledi. 

Petrol analisti Paul Sankey, “Mike Wirth, Hess’i tamamlarsa emekliye ayrılmak ve kahraman olarak görevini devretmek için iyi bir konumda olacak. Fakat Chevron kaybederse, uzun mirasını sağlamlaştırmak için Oxy [Occidental Petroleum] gibi başka bir büyük anlaşmaya ihtiyaç duyabilir,” dedi.