Brüksel, ABD’ye daha az bağımlı, daha güçlü bir yerli silah sanayii geliştirmeye çalıştığını söylerken Fransa, AB üyesi olmayan şirketlerin Avrupa’nın savunma sanayii için AB tarafından finanse edilen mali teşviklere erişimine karşı çıkmaktan vazgeçti.
Geçen hafta yapılan teknik görüşmeler hakkında bilgi sahibi beş kişinin Financial Times’a (FT) aktardığına göre Brüksel’deki Fransız diplomatlar, AB bütçesinden finanse edilen nakit teşviklerin yüzde 35’ine kadarının 27 üyeli bloğun dışından gelen savunma ürünlerine harcanmasına izin verecek bir öneriyi desteklediklerini dile getirdiler.
Paris, Avrupa’nın “stratejik özerklik” arayışları çerçevesinde sadece kendi ülkelerinin savunma şirketlerini desteklemesi gerektiği gerekçesiyle ABD, Britanya, İsrail ve Türkiye gibi ülkelerin savunma şirketlerinin AB’nin önerdiği Avrupa Savunma Yatırım Planına (EDIP) katılmasına yaklaşık bir yıldır karşı çıkıyordu.
Trump’ın gelişi Paris’in itirazlarını geri çekmesine neden oldu
Bu pozisyonun bu ay değiştiğini belirten iki yetkili, AB’nin aynı anda hem ABD’nin yeni başkanı Donald Trump’a ABD’nin Avrupa’ya askeri desteğini azaltmaması için lobi yapmasının hem de ABD şirketlerini Avrupa savunma sanayisini geliştirme çabalarından dışlamasının zor olacağını sözlerine ekledi.
Yetkililerden biri, “[ABD seçimlerinden] bu yana herkes biraz daha akıllıca düşünüyor,” dedi.
İsveç gibi Birleşik Krallık savunma sanayii ile güçlü bağları olan ülkeler Fransa’nın önceki tutumuna karşı çıkmış ve bu durumun İngiliz hissedarları olan ya da Birleşik Krallık kaynaklı bileşenlere dayanan savunma şirketlerini dışlayabileceğini savunmuşlardı.
Üç yetkili, 65/35 önerisinin AB dönem başkanı Macaristan tarafından hazırlandığını ve Fransa, Almanya, İtalya ve İspanya’nın katkılarını içerdiğini söyledi. Öneri üzerindeki müzakerelerin önümüzdeki haftalarda yapılacağını ve 2025 yılı başlarında parlamentoya sunulmadan önce değişebileceğini de sözlerine eklediler.
Teklif ayrıca bloğun güvenliğine ve “iyi ilişkiler” ilkesine “aykırı” olduğu düşünülen ülkelerin katılımını yasaklayan bir madde de içeriyor.
Yetkililerden bir diğeri Fransa’nın öneriyi uzlaşma için “iyi bir temel” olarak gördüğünü söyledi.
Avrupa’nın savunma endüstrisi için fon akacak
İlk kez geçtiğimiz şubat ayında önerilen ve yürürlüğe girmesi için AB’nin 27 başkenti ve Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilmesi gereken EDIP, Avrupa silahlarının ortak üretim ve tedarikine nakit sağlayacak.
Girişim, kıtanın yetersiz finanse edilen silah endüstrisine yatırımı teşvik etmeyi ve birlikte çalışabilirliği artırmak ve fiyatları düşürmek için başkentleri birlikte silah satın almaya teşvik etmeyi amaçlıyor.
EDIP’in hedefleri arasında kilit savunma ürünlerinin “bulunabilirliğini ve tedarikini” artırmak ve Avrupa silah endüstrisini destekleyen ve Ukraynalı üreticileri de içeren “kritik tedarik zincirlerindeki darboğazları ele almak” yer alıyor.
Proje için 2027 yılına kadar mevcut AB bütçesi kapsamında sadece 1,5 milyar avroluk bir nakit ayrılmış durumda ama pek çok başkent projenin gelecekte önemli ölçüde büyümesi için bastırıyor.
Yetkililer ayrıca harcama kurallarının muhtemelen benzer AB savunma girişimleri için uzun vadeli bir çerçeve sağlayacağını söylüyor.
Avrupa’nın savunmada kendi kendine yeterliliğini artırma çabasının Trump döneminde daha da artması bekleniyor. Trump’ın seçilmesinden önce bile Brüksel, AB başkentleri ulusal savunma bütçelerini artırdıkça daha iyi koordine edilmiş ve daha etkili savunma tedarikini teşvik etmeye çalışıyordu.
