Ramazan ayı yaklaşırken, İsrail ve Hamas arasındaki müzakereler Filistinli erkeklerin Gazze’nin kuzeyine dönüp dönemeyeceği konusunda çıkmaza girdi.
ABD’li ve Arap arabulucular Gazze’deki çatışmaları durdurmak ve Ramazan ayının son gününe kadar orada tutulan bazı rehineleri kurtarmak için bir anlaşmaya varmak için acele ederken, haftalardır süren ateşkes müzakereleri en tehlikeli anına girdi.
Wall Street Journal’da yer alan habere göre görüşmeler hakkında bilgi sahibi Mısırlı yetkililer, Mısır’ın istihbarat şefi Abbas Kamil’in, Hamas’ın salı günü geç saatlerde müzakerelerden çekilmesini önlemek için devreye girdi ve iki taraf çıkmaza girmiş gibi görünse de Hamas’ı bir gün daha masada kalmaya ikna etti.
Hamas dün erken saatlerde yaptığı açıklamada bir anlaşma için “gerekli esnekliği” gösterdiğini ve “halkın talep ve çıkarlarını karşılayacak bir anlaşmaya varmak için” müzakerelere devam edeceğini söyledi.
Mısırlı yetkililer, İsrail ve Hamas’ın, ateşkes sırasında savaşma yaşındaki erkeklerin, İsrail’in girişlere kapattığı Gazze’nin kuzey kesimine dönmelerine izin verilip verilmeyeceği konusunda anlaşmazlık yaşadığını söyledi. Konuyla ilgili bilgi sahibi bir İsrailli yetkili ise bu konunun şu anda müzakerelerin bir parçası olduğunu yalanladı.
İsrailli yetkiliye göre ABD, Mısır ve Katar’ın arabuluculuğunda yürütülen ateşkes görüşmelerinde Hamas’la doğrudan müzakere etmeyen İsrail, Hamas’tan hâlâ yanıt bekliyor. İsrail’in yanıtlamasını istediği başlıca sorular, Hamas’ın serbest bırakılan her rehine için kaç ve hangi Filistinli mahkûmun serbest bırakılmasını istediği ve elinde tuttuğu hasta, yaşlı ve kadın rehinelerden kaçının hâlâ hayatta olduğu. Bu sayının 40 civarında olduğunu söyleyen İsrail, yanıtları alana kadar Kahire’ye bir müzakere ekibi göndermeyeceğini söylüyor. Hamas ise sayıyı hesaplamak için çatışmasız birkaç güne ihtiyacı olduğunu belirtiyor.
İsrailli yetkililer Hamas’ın Gazze’deki lideri Yahya Sinvar’ın bir anlaşmayla ilgilenmediğini, bunun yerine çatışmaların devam etmesinin pazar günü başlayacak olan Müslümanların kutsal Ramazan ayı boyunca Batı Şeria ve Kudüs’te gerilimin tırmanmasına yol açacağını umduğunu söylüyor.
İsrailli yetkili “Hiçbir şey almadık. Hiçbir şey değişmedi. Sinvar Ortadoğu’da ve özellikle İsrail’de gerilimin tırmanmasını ve kendi halkının acı çekmesini istiyor” dedi.
Müzakerelerin çökmesi halinde İsrail, bir milyondan fazla Filistinlinin barındığı Refah kentine 10 Mart civarında başlayacak olan Ramazan ayı boyunca askeri operasyon düzenlemekle tehdit ediyor. ABD, İsrail’in Hamas’ı bölgeden çıkarmak için kritik önemde gördüğü böyle bir harekâtın sivillere verilecek zararı sınırlayacak bir plan olmadan yapılmaması konusunda uyarıda bulundu. İsrailli liderler de siviller zarar görmeden böyle bir operasyonu gerçekleştirmeyeceklerini söylüyor.
Siyasi açıdan bir anlaşmanın ya da başarısızlığın sonuçları çok büyük. İsrail’in savaşın başlarında Filistinlilere gitmelerini söylediği Refah’ın işgali, bölgedeki gerilimi alevlendirebilir ve İsrail’in Lübnan’la olan kuzey sınırında daha büyük çaplı bir çatışmayı tetikleyebilir. Hizbullah ve İsrail ordusu, Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e düzenlediği saldırılardan bu yana sınırda karşılıklı ateş açıyor.
Kızıldeniz’deki saldırılarla altüst olan küresel nakliye rotaları da söz konusu ve Yemen’deki Husiler saldırıların amacının Gazze’deki savaşı sona erdirmeye zorlamak olduğunu söylüyor. ABD ordusuna göre çarşamba günü Barbados bandıralı bir dökme yük gemisinin Husiler tarafından üstlenilen bir saldırıda vurulmasının ardından gemide bulunan üç kişi hayatını kaybetti; bu, İran destekli grubun Kasım ayı sonlarında ticari gemilere saldırmaya başlamasından bu yana bilinen ilk can kaybı oldu.
Gazze’de yaşanan insani dramın boyutları nedeniyle seçim baskısı altında olan Biden yönetimi, daha fazla insani yardımın ulaştırılmasını kolaylaştırmak için çatışmalara altı haftalık bir ara verilmesini sağlamak umuduyla görüşmelere ağırlık verdi.
Mısırlı yetkililer, Hamas’ın İsrail’in Gazze Şeridi’nden tamamen çekilerek yüz binlerce yerinden edilmiş Filistinlinin kuzeydeki evlerine dönmesine izin vermesini ve yaşayan İsrailli rehinelerin serbest bırakılması karşılığında çatışmalara altı haftalık bir ara verilmesini takiben kalıcı bir ateşkesin taahhüt edilmesini istediğini söyledi.
