Görevden alınan Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, çarşamba günü bir ayaklanma soruşturması ile ilgili olarak yetkililer tarafından tutuklandı ve sorgulandı, “sadece şiddetten kaçınmak için” yasadışı bir soruşturma olarak adlandırdığı soruşturmada “işbirliği yaptığını” söyledi.
Görevdeki bir Güney Kore Devlet Başkanı için bir ilk olan tutuklanma, ülkenin eski liderleri yargılama ve hapsetme geçmişi olmasına rağmen çarpıcı bir son gelişme oldu.
Yoon, 3 Aralık’ta kısa süreli sıkıyönetim ilanının ardından milletvekillerinin kendisini görevden alma yönünde oy kullanmasından bu yana, daha önceki bir tutuklama girişimini engelleyen küçük bir kişisel güvenlik ordusu tarafından korunan tepedeki konutunda saklanıyor.
Çarşamba günü erken saatlerde kendisini tutuklamaya kararlı 3,000’den fazla polis memurunun konutuna yürümesinin ardından sorgulanmak üzere gelmeyi kabul etti.
Yoon yaptığı açıklamada, ceza soruşturmasını yürüten Üst Düzey Yetkililer için Yolsuzluk Soruşturma Ofisi’ne (CIO) atıfta bulunarak, “CIO’nun soruşturmasına – yasadışı bir soruşturma olmasına rağmen – tatsız kan dökülmesini önlemek için yanıt vermeye karar verdim” dedi.
Seul’ün Beverly Hills’i olarak bilinen lüks bölgedeki evinden CIO’nun sade ofislerine arabasıyla gelen Yoon’a bir savcı eşlik etti ve Yoon basından kaçarak arka kapıdan içeri girdi.
Yetkililerin Yoon’u sorgulamak için 48 saati var ve bu sürenin sonunda 20 güne kadar gözaltında tutmak ya da serbest bırakmak için izin almaları gerekiyor.
Ancak bir CIO yetkilisi, Yoon’un konuşmayı reddettiğini ve müfettişlerle yapılan görüşmelerin videoya kaydedilmesini kabul etmediğini söyledi. CIO, Yoon’un neden konuşmayı reddettiği konusunda bilgi sahibi olmadığını söyledi.
Yoon’un avukatları tutuklama emrinin yasadışı olduğunu çünkü yanlış yargı alanındaki bir mahkeme tarafından verildiğini ve kendisini soruşturmak üzere kurulan ekibin bunu yapmak için yasal bir yetkisi olmadığını savundu. Reuters tarafından bir kopyası görülen Yoon’un ikametgahında arama emri, Yoon’dan “ayaklanmanın elebaşı” olarak bahsediyordu.
Bir CIO yetkilisi, Yoon’un sorgulandığı CIO katında Cumhurbaşkanlığı korumalarının bulunduğunu, ancak Yoon’un muhtemelen eski Devlet Başkanı Park Geun-hye ve Samsung Electronics Yönetim Kurulu Başkanı Jay Y. Lee gibi diğer yüksek profilli isimlerin de zaman geçirdiği Seul Gözaltı Merkezi’nde tutulacağını söyledi.
ABD ve Japonya’dan açıklama
Yoon’un sıkıyönetim ilanı Güney Korelileri şok etti, Asya’nın dördüncü büyük ekonomisini sarstı ve Washington’un bölgedeki kilit güvenlik ortaklarından birinde benzeri görülmemiş bir siyasi kargaşa dönemi başlattı. Milletvekilleri kısa bir süre sonra 14 Aralık’ta onu görevden almak için oy kullandılar.
Cezai soruşturmadan ayrı olarak Anayasa Mahkemesi, parlamentonun azil kararını onaylayıp onu görevden kalıcı olarak uzaklaştırmayı ya da başkanlık yetkilerini iade etmeyi tartışıyor.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü yaptığı açıklamada, ABD’nin Seul hükümetiyle birlikte çalışmaya devam edeceğini ve hükümetin ve vatandaşların “Anayasa’ya uygun hareket etme” yönündeki tüm çabalarını takdir ettiğini söyledi.
Komşu Japonya’nın en üst düzey hükümet sözcüsü Yoshimasa Hayashi, günlük basın brifinginde Tokyo’nun Güney Kore’deki gelişmeleri “özel ve ciddi bir ilgiyle” takip ettiğini söyledi.
Yoon destekçileri Amerikan bayraklarıyla toplandı
Şafak sökmeden önce başlayan son tutuklama girişimi, yüz binlerce kişinin canlı yayınlara bağlanarak otobüsler dolusu polisin başkanlık konutu yakınlarına geldiğini, Yoon destekçilerini iterek geçtiğini ve ardından merdivenler ve tel kesiciler taşıyarak yerleşkenin kapılarına doğru yürüdüğünü göstermesiyle tüm ülkeyi sarstı.
CIO ofislerinin dışında da toplanan protestocu kalabalığı Güney Kore ve Amerikan bayrakları salladı ve Yoon’un kısa süreli sıkıyönetim ilanını haklı çıkarmak için öne sürdüğü gerekçelerden biri olan asılsız seçim hilesi iddialarına atıfta bulunan “Stop the Steal” sloganları taşıyan posterler taşıdı.
Bu slogan ABD seçimlerinden de tanıdık geliyor. Yoon’un destekçilerinden bazıları, onun durumu ile 2020’deki seçim yenilgisinde seçmen sahtekarlığının da payı olduğunu iddia eden ancak çarpıcı bir siyasi geri dönüş yapmak için toparlanan ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump’ın durumu arasında paralellikler kurdu.
Çarşamba günü evinin önünde Yoon’un tutuklanmasını protesto eden 70 yaşındaki emekli Kim Woo-sub, “Trump’ın başkanımızı desteklemesi konusunda hala büyük beklentilerim var. Seçim sahtekarlığı ortak noktaları ama aynı zamanda ABD’nin Çin’le savaşmak için Güney Kore’ye ihtiyacı var” dedi.
Anketler Güney Korelilerin çoğunluğunun Yoon’un sıkıyönetim ilanını onaylamadığını ve görevden alınmasını desteklediğini gösteriyor. Ancak, iktidardaki Halkın Gücü Partisi (PPP) son haftalarda bir nebze olsun canlandı.
Pazartesi günü yayınlanan son Realmeter anketinde PPP’ye destek %40,8 olurken, ana muhalefetteki Demokrat Parti’ye destek %42,2 oldu.
