Yüzlerce kişinin ölümüne yol açan ve ülkeyi siyasi kargaşaya sürükleyen hükümet karşıtı protestoların ortasında pazartesi günü istifa etmek ve ülkeyi terk etmek zorunda kalan Şeyh Hasina’nın başbakanlığında 15 yıl boyunca gelişen Hindistan’ın Bangladeş ile ilişkilerinin geleceği belirsizliğini koruyor.
Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar salı günü parlamentoya verdiği demeçte “[Biz] doğal olarak kanun ve düzen gözle görülür bir şekilde yeniden tesis edilene kadar derin endişe duymaya devam edeceğiz” dedi.
“Sınır muhafız kuvvetlerimize de bu karmaşık durum karşısında son derece dikkatli olmaları talimatı verildi,” diye ekledi.
Jaishankar Bangladeş’i “üzerinde her zaman güçlü bir ulusal mutabakatın olduğu önemli bir komşu” olarak tanımladı.
İki Güney Asya ülkesi 4,000 kilometreden fazla bir sınırı paylaşıyor ve Yeni Delhi Dakka ile sürekli temas halinde. Bakan, “defalarca itidal tavsiyesinde bulunduğunu ve durumun diyalog yoluyla yatıştırılması çağrısında bulunduğunu” söyledi.
Bangladeş’te 9.000’i öğrenci olmak üzere tahmini 19.000 Hindistan vatandaşı bulunuyordu ancak öğrencilerin çoğu temmuz ayında evlerine döndü.
Jaishankar, saldırı haberlerinin ardından Müslümanların çoğunlukta olduğu komşuda Hindular da dahil olmak üzere azınlıkların karşı karşıya olduğu durumun da izlendiğini söyledi.
Hasina ve partisi Awami Ligi’nin Yeni Delhi ile güçlü bağları var. Bangladeş Hindistan’ın Güney Asya’daki en büyük ticaret ortağı ve Hasina ticareti ve bağlantıyı geliştirmek için çalışarak ve sınırın kendi tarafındaki Hindistan karşıtı militanları bastırarak ilişkileri ısıttı.
Birbirini izleyen Hindistan hükümetleri, Hasina’yı desteklemeye devam etti. Başbakan Narendra Modi 2014’te göreve geldiğinde onunla daha da güçlü bir ilişki geliştirdi.
Press Trust of India’nın eski Dakka muhabiri olan ve şu anda Yeni Delhi’den Bangladeş’teki The Daily Star için yazan Pallab Bhattacharya, komşular arasındaki ilişkinin değişeceğini söyledi.
Nikkei Asia’ya verdiği demeçte “Her zamanki gibi bir iş yaklaşımı devam edemez” dedi. “Hindistan 2009’dan bu yana Bangladeş’e siyasi ve ekonomik olarak çok fazla yatırım yaptı, ancak şimdi bu ivmenin sürdürülüp sürdürülemeyeceği belirsiz olacak çünkü [yeni] hükümet Hindistan’a pek de sıcak bakmayan unsurlardan oluşabilir” değerlendirmesini yaptı.
Muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi’ne ve İslamcı Cemaat-i İslami partisine yakın “Hindistan karşıtı unsurlara” işaret ederek bunların Hindistan’ın ezeli rakibi Pakistan ile ilişkileri geliştirmeyi tercih edebileceğini söyledi.
Bhattarcharya, “Bangladeş’te bu tür duygular zaten arttığı için Hindistan karşıtı söylemler şimdi keskinleşiyor olabilir” dedi.
Bangladeş buğday, şeker, pirinç, sebze ve meyve gibi pek çok temel gıda maddesi için Hindistan’a bağımlı. Hazır giyim endüstrisi, başta pamuk olmak üzere hammaddeyi dev komşusundan temin ediyor. Bangladeş’teki pek çok altyapı projesinin arkasında da Hindistan var.
Bhattacharya, “Bu konuda en büyük kayıp Hindistan’ın demiryolu ve karayolu bağlantı projeleri olabilir. Bu projeler Hasina’nın rejimi sırasında oldukça büyük bir adım atmıştı” dedi.
Yeni Delhi’deki bir düşünce kuruluşu olan Vivekananda Uluslararası Vakfı’nda yardımcı araştırmacı olan Prerna Gandhi, Bangladeş’teki istikrarsızlığın Hindistan’ın çevresini doğrudan etkileyebileceğini söyledi. Bangladeş beş Hint eyaleti ile sınır paylaşıyor: Batı Bengal, Assam, Meghalaya, Mizoram ve Tripura.
Nikkei’ye konuşan Gandhi, Hasina’nın Hindistan-Bangladeş ilişkilerini yukarı doğru bir yörüngeye oturttuğunu ancak Hindu nüfusun hedef alınmasının son zamanlarda ikili ilişkilerde hassas bir nokta olduğunu söyledi. “Bu korkuların şimdi daha da arttığı açık” dedi.
Gandhi, “Hindistan strateji topluluğu için, Hindistan’ın komşularıyla ilişkilerini, özellikle de güvenlik ilişkilerini yeniden düşünmeye odaklanmak ileride daha büyük bir öncelik kazanacak” dedi.
Hindistan’ın eski büyükelçilerinden ve Dışişleri Bakanlığı sekreterlerinden Yogesh Gupta, Hindistan’ın “Bangladeş hükümeti ve halkına tam işbirliği ve desteğini sunacağını” ve “güvenlik ve diğer çıkarlarının olumsuz etkilenmemesini sağlamak için” durumu yakından takip edeceğini söyledi.
“İktidara hangi parti gelirse gelsin” Hindistan’ın Bangladeş ile dostane ilişkilerini ve çok yönlü işbirliğini sürdürmek istediğini söyledi.
Jaishankar, Hasina’nın İngiltere’den sığınma talep ettiğine dair haberlerin ortasında Hindistan’da ne kadar kalacağını açıklamadı.
Bhattacharya, İngiltere sığınma talebini reddetse bile Hasina’nın “her zaman Hindistan’da kalmaya devam edebileceğini” söyledi.
Bangladeş’in kurucusu olan babası Şeyh Mucibur Rehman’ın 1975 yılında bir suikast sonucu öldürülmesinin ardından Hindistan’da altı yıl geçiren Hasina, Bangladeş’e dönerek Awami Ligi’ne liderlik etti.
Bhattacharya, “O çok daha genç bir Hasina’ydı ama şimdi 76 yaşında,” dedi. “Bangladeş’e dönme ihtimali olup olmadığından şüpheliyim… ama siyasette hiçbir şeyi göz ardı edemezsiniz” diye ekledi.
