Doç. Dr. Dilek Yiğit
Birleşik Krallık’ta 4 Temmuz seçimlerinden sonra iktidara gelen İşçi Partisi hükümeti belki de en ciddi sınavına bu kadar kısa süre içinde gireceğini tahmin etmemiş olsa gerektir. 30 Temmuz’da Southport’ta başlayan göçmen karşıtı isyanlar hızla ülke geneline yayılmış ve hükümet isyanları bastırmakta zorlanmıştır. Göçmen karşıtı isyanların İskoçya’da ve Galler’de çıkmamış olduğu gerçeğine işaret eden ve Kuzey İrlanda’da çıkan isyanları ise “birkaç birlikçinin” işi olarak görenler bu isyanları “İngilizlerin isyanı” olarak nitelendiriyor. Göçmen karşıtı isyanların İskoçya’ya ve Galler’e sıçramamış olması, Kuzey İrlanda’daki isyanları ise, eğer iddialar doğru ise, Birleşik Krallık’a bağlı “birlikçilerin” çıkarmış olması isyanları “İngilizlerin isyanı” olarak nitelendirmeye imkan verebilir mi? Bu tartışılır. Diyelim ki öyle… İşte bu durumda göçmen karşıtı isyanları neden İngilizlerin çıkardığı ya da neden İskoçların, Gallerlilerin ya da Kuzey İrlandalıların isyan çıkarmadığı üzerine düşünmek gerekir.
Acaba bu neden Birleşik Krallık’a yönelik göç hareketinin en çok İngiltere’ye yönelmesi olmasın?
Birleşik Krallık’a göç edenler yerleşmek için yoğunluklu olarak Londra ve çevresini, İngiltere’nin güney, doğu ve orta kısımlarını tercih ediyorlar. Üstelik araştırmalar göçmenlerin şehirleri ve kasabaları tercih ettiklerini ve kırsal kesimlere gitmediklerini gösteriyor. İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda “şimdilik” göçmenlerin Britanya’daki favorisi değil, bilakis en az tercih edilen bölgeler. Galler yönetimi zaten göçmenlere karşı “açık kapı politikaları” olmadığını belirtmişti; Kuzey İrlandalı siyasetçilerin ise ülkelerinin göçmenler için bir çekim merkezi olmaması gerektiğini ifade ettikleri biliniyor. Göçmenlere karşı ılımlı yaklaşan bir tek İskoçya var. Avam Kamarası tarafından geçtiğimiz Mayıs ayında yayınlanan “Migration Statistics” başlıklı çalışma net bir şekilde Birleşik Krallık’ın göç sorununun asıl İngiltere’nin sorunu olduğunu gözler önüne seriyor. Bu durumda göçmen karşıtı isyanların göç sorunu olmayan bölgelerde çıkmamış olmasına şaşırmamak gerekir.
İsyanların arkasında yatan nedenin göç sorunu olduğu aşikar olmasına rağmen (Muhafazakar Parti’nin 4 Temmuz seçimlerini kaybetmesinin başlıca nedenlerinden biri de buydu; 2010 yılında İşçi Partisi’nin iktidarı kaybetmesinin nedenlerinden biri de göç meselesi idi), Birleşik Krallık’ta isyanların nedeninden çok isyanlardan kimin/neyin sorumlu olduğu tartışılıyor. İşçi Partisi hükümetinin önceliğinin isyanları bastırmak, sokaktaki şiddeti önlemek olması anlaşılabilir bir durumdur ama sorumluluğu aşırı sağa yükleyip, göç sorununu çözmeye ve Britanyalıları yatıştırmaya yönelik net bir politika üretme gayreti göstermediği izlenimi yaratıyor olması şaşılacak bir durumdur; İşçi Partisi hükümeti selefi Muhafazakar Parti hükümetinin Ruanda planının rafa kaldırılması ile göç sorununun çözülemeyeceğini kesinlikle biliyor olmalıdır.
Başbakan Keir Starmer ayaklanmalardan aşırı sağı sorumlu tutsun, YouGov anketi “protesto” ve “isyan” ayrımı temelinde yaptığı çalışma ile Britanya siyasetini takip edenleri ilginç noktalara götürdü. Zira ankete göre Britanyalıların üçte biri protestoları destekliyor; protestolara katılanların görüşlerine az veya çok sempati duyanların oranı ise %58, protestolara sempati duyanların tamamı isyanlara sempati duymasa da sekiz Britanyalıdan biri isyanları haklı buluyor ve isyancıların görüşlerinin Britanya halkının çoğunluğunun görüşünü temsil ettiğine inanıyor ve altı Britanyalıdan biri isyancıların haklı gerekçeleri olduğunu düşünüyor. Bu durumda isyanların sorumluluğunu sadece aşırı sağa yüklemek pek tatmin edici değil gibi.
YouGov çalışması sorumluların kim/ne olduğunu konusunda da ilginç bir tablo sunuyor. Ayaklanmaların başlıca sorumluları olarak isyancılar, sosyal medya ve aşırı sağ gruplar görülse de, Britanyalıların üçte ikisi medyanın ve göç politikasının da sorumlu olduğunu düşünüyor. “Aşırı sağ” Reform UK’nin lideri Nigel Farage da “sorumlular” listesinde; Britanyalıların %26’sı “çok büyük bir sorumluluğu” Nigel Farage’ya yüklerken, “biraz da olsa sorumlu” diyenlerin oranı %21. “Sorumlular” listesinde Başbakan Keir Starmer ve selefi Rishi Sunak Farage’dan sonra geliyor. Independent’ta 19 Ağustos tarihinde yayınlanan bir yazıya göre ise Britanyalı seçmenin yarısı Farage’ın isyanlardan sorumlu olduğunu düşünüyor. Farage’ı isyanlardan sorumlu tutanların büyük kısmı İşçi Partisi seçmeni ile Liberal Demokratlar; Muhafazakar Parti seçmeni ise Farage’ın sorumlu olduğu konusunda daha temkinli görünüyor. Ama pek çok siyasetçinin hedefinde olan Farage’ı en fazla eleştirenler ise Muhafazakar siyasetçiler. Farage’ın “sorumsuz ve tehlikeli” olduğunu, isyanları “kışkırttığını”, isyanlara “meşruiyet kazandırmaya çalıştığını” ileri sürüyorlar. Hatta Farage’ın sosyal medya faaliyetlerinin “isyan kışkırtma” nedeniyle soruşturulması gerektiğini ifade edenler bile mevcut.
Farage’a yönelik eleştiriler nedensiz değil tabi. Siyasette şiddeti hiçbir zaman onaylamadığını ifade eden Farage’ın isyanların sorumluları arasında gösterilmesinin asıl nedeni Birleşik Krallık’ta aşırı sağın “yüzü” olmasıdır. Farage genel seçimlerde aldığı %14’ü aşan oy desteği ile aşırı sağı Avam Kamarası’na sokmayı başarmış bir isimdir. Avrupa Parlamentosu’nda uzun yıllar süren vekillik deneyiminin üstüne Avam Kamarası’na seçilmeyi başarmış bir isimdir. Dolayısıyla Britanya siyasetinde aşırı sağ ile mücadele “Nigel Farage ile mücadele” şekline bürünüvermiştir. Üstelik Farage’ın ve partisi Reform UK’nin alametifarikası göçmen karşıtlığıdır ve ayaklananlar da göçmen karşıtı olunca, Farage’yı sorumlular listesine almak isteyenler için bunu yapmak hiç de zor olmamıştır.
Sonuçta Reform UK’nin gelecekte Britanya’nın geleneksel iki partili sisteminde Muhafazakar Parti’nin yerini alması ve Farage’ın günün birinde Muhafazakar Parti’nin lideri olması ihtimallerine karşı, göçmen karşıtı isyanların Farage’ın rakipleri tarafından Farage’ı eleştirmek adına bir fırsata dönüştürülmeye çalışıldığı da açıktır.
Notlar
https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/SN06077/SN06077.pdf
https://yougov.co.uk/politics/articles/50257-the-public-reaction-to-the-2024-riots
https://www.independent.co.uk/news/uk/politics/nigel-farage-uk-riots-poll-b2598252.html
https://www.indyturk.com/node/732916/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/nigel-farage-odadaki-fil
