İki komşu ülke İran ve Azerbaycan, İsrail ordusunun Azerbaycan’da aktif olduğu iddiaları üzerine bozulan ilişkilerini düzeltmek ve diplomatik krizlerini diyalog yoluyla çözmek için bir dizi somut adım attı.
İlişkiler, geçen yıl İran’ın baş düşmanı İsrail’in Azerbaycan’da bulunduğu iddiasını protesto etmesi ve gerekli önlemleri alacağına dair söz vermesinin ardından darbe almıştı. Bakü’deki yetkililer, İran’ın iddialarını yalanladı ve topraklarında herhangi bir İsraillinin varlığını reddetti.
İsrail, Azerbaycan’ın önemli bir silah tedarikçisi olarak görülüyor ve bu tür bir destek, işgal altındaki Dağlık Karabağ bölgesini kontrol altına almak için komşusu Ermenistan ile altı haftalık bir savaşı kazanmasına katkı sağladı. Aynı zamanda Azerbaycan, on yıllardır süren Karabağ ihtilafında Tahran’ın Ermenileri desteklemesinden memnun değildi. İki devlet uzun süredir anlaşmazlık halinde ve birbirlerini düşmanlarıyla ilişki kurmakla suçluyor.
Azerbaycan, bu topraklardan Ermenistan’a geçen İranlı kamyon şoförlerine gümrük vergisi koymaya karar verdiğinde ilişkiler daha da kötüleşmişti. Aradan geçen süre içinde İran ordusu, Azerbaycan sınırına yakın büyük askeri tatbikatlar düzenledi, Bakü ise bu tatbikatları ülke sınırlarına bu kadar yakın olduğu için yasadışı olarak tanımladı.
Tahran-Bakü ilişkilerini etkileyen – İsrail ve ABD’den İran’daki Ermeni topluluğuna kadar- birçok faktör var. Tahran ayrıca, 83 milyonluk nüfusunun yaklaşık 10 milyonunu oluşturan etnik Azerbaycanlılar arasındaki ayrılıkçı duygulara karşı da temkinli.
Her iki komşu da suçlama oyunlarına kilitlenmişti. Ancak, bu tür iddialar ve söylemler ikili ilişkilere zarar vermiş olsa da, Tahran ve Bakü’deki politikacılar farklılıkları diyalog yoluyla çözmek için diplomatik yollar izliyor. Şimdi ise hızlı bir kamyona binen ilişkiler her yönden gelişiyor.
Diplomatik ziyaretler sonuç verdi
İki ülkenin üst düzey yetkilileri Bakü ve Tahran’ı ziyaret etmeye başladılar ve ayrıca ilişkilerin derinleştirilmesine ve genişletilmesine özel önem veren çok sayıda ikili anlaşma imzaladılar. Görünüşe göre Tahran, Azerbaycan’ın hiçbir ülkenin kendi topraklarını İran’a karşı hareket etmek için kullanmasına izin vermeyeceğine dair güvence vermesi karşılığında ikili ilişkilerde yeni bir aşamaya geçti.
İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Shamkhani’nin Azerbaycan’a ve ülkenin Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov’un İran’a yaptığı son ziyaretler, iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi konusunda hoş bir tablo çizdi.
Mega projelerden biri, İran hatları üzerinden Türkmenistan’dan Ermenistan’a gaz nakliyat hacmini iki katına çıkarmayı amaçlayan Mutabakat Muhtırası’nın imzalanmasıdır. İki taraf enerji, petrol, gaz, ulaşım ve ikili ticaret alanlarında ikili işbirliğine girdi. Kara sınırlarından ve ticari uçuşlardan Bakü ve Tahran’a seyahat eden yolcu sayısı da arttı.
İki ülke arasında hükümetler ve halklar arasındaki ilişkinin önemli bir seviyeye çıktığı bildiriliyor. Azerbaycan halkı, İran Gando dizisinin Sahar Azeri ağı üzerinden yayınlanmasını istediğinde, sıcak bağlar daha da renklendi. Dizinin Azeri dilinde yayınlanması Azerbaycan toplumunda memnuniyetle karşılandı.
