Aşağıda çevirisini okuyacağız haber-analizde 28 Haziran’da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin ülkede yapılan son anketlerin sonuçları ve bu sonuçların daha önceki anket sonuçları ile karşılaştırılması yer alıyor:
***
Anketler İran’da cumhurbaşkanlığı yarışının 3 aday arasında olacağını öngörüyor
Amwaj.media
İran’da yapılan bir dizi anket, cumhurbaşkanlığı yarışında sıkı bir üçlü rekabet öngörüyor. Anketlerin çoğu muhafazakâr Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf’ın en çok oyu alacağını, ancak ilk turda zafer elde etmek için gerekli çoğunluğu sağlayamayacağını öngörüyor. Reformist Milletvekili Mesud Pezeşkiyan ve şahin kanattan eski nükleer müzakereci Said Celili başa baş gidiyor. Katılım açısından bazı anketler, 2021 seçimlerindeki %48,8’lik rekor düşük seçmen katılımına kıyasla hafif bir artış öngörüyor.
Muhafazakarların düşük katılımdan fayda sağladığı düşünüldüğünde, bazı gözlemciler boykot çağrısı yapan muhalifleri aslında baş düşmanlarının yanında yer almakla suçluyor.
En son anket Meclis Araştırma Merkezi tarafından yapıldı. Yanıtlar 18-20 Haziran tarihlerinde toplandı ve sonuçlar 22 Haziran’da yayınlandı.
Ankete katılanların %45,5’i kesinlikle oy kullanacağını, %2,7’si ise boş oy kullanacağını söyledi.
Kalibaf %20,7 oy oranıyla ilk sırada yer aldı; bu oran 10-13 Haziran’da yapılan ankette katılımcıların %27,9’unun desteğini almasına kıyasla önemli bir düşüşe işaret ediyor.
Pezeşkiyan ise %17,4 olan oy oranını %18,9’a çıkararak ikinci sırada yer aldı.
En büyük düşüş ise Celili’nin oylarında görüldü. 10-13 Haziran’da yapılan son ankette %28 iken 22 Haziran’daki ankette %18,2’ye geriledi.
Tahran İmam Sadık Üniversitesi merkezli bir anket merkezi olan Meta da sonuçlarını 20 Haziran’da yayınladığı bir anket düzenledi. Şahin kanaatten Celili’nin, birçok muhafazakar devlet yetkilisinin eğitim gördüğü bu üniversiteyle güçlü bağları olduğu söyleniyor.
– 18-19 Haziran tarihlerinde yapılan ankette seçmen katılımının %50,5’e ulaşacağı öngörülüyor.
-Ankete göre Pezeşkiyan 15 Haziran’da %23,1 olan oy oranını %30’a çıkararak ilk sırada yer aldı. Bir önceki ankette %24,8 oy oranıyla lider olan Kalibaf ise 20 Haziran’da oyların %29,3’ünü aldı.
-Celili’nin 15 Haziran’da %24,7 olan oy oranının 20 Haziran’da %23,5’e düşmesi dikkat çekti.
Devlete bağlı İranlı Öğrenciler Anket Ajansı (ISPA), 18-19 Haziran tarihlerinde toplanan yanıtları içeren en son anketini 19 Haziran’da yayınladı.
-ISPA, katılımcıların %42,5’inin oy kullanacağından emin olduğunu, %7,7’sinin ise muhtemelen oy kullanacağını belirtti. Shenaakht gibi ISPA da cumhurbaşkanlığı yarışının ikinci tura kalacağını öngördü.
-Ankete göre Celili, 11-13 Haziran tarihlerinde yapılan son ankette %23,7 olan oy oranını %26,2’ye yükselterek birinci sırada yer aldı. Pezeşkiyan %19,8 oy oranıyla ikinci sırada yer alırken, %19 oy alan Kalibaf’ı geride bıraktı.
-ISPA’nın bir önceki anketinde oyların sadece %13,7’sini alan Pezeşkiyan en büyük artışı kaydetti. Kalibaf da 11-13 Haziran tarihlerinde %15,3 olarak kaydedilen desteğini artırdı.
Devlet tarafından işletilen Akademik Eğitim, Kültür ve Araştırma Merkezi’ne (ACECR) bağlı ISPA tarafından yapılan anket, Celili’nin yarışı önde götürdüğünü gösteren tek anket.
-ACECR başkan yardımcısı Hasan Farsi 23 Haziran’da devlet televizyonunda Celili’yi temsilen kampanyayla ilgili bir programa katıldı.
-Farsi’nin televizyona çıkmasına atıfta bulunan bazı gözlemciler ISPA’nın anketlerinin Celili lehine manipüle edildiğini iddia etti.
Kendisini Meşhed’deki Firdevsi Üniversitesi’ne bağlı “özel bir kuruluş” olarak tanımlayan Shenaakht ise 16 Haziran’da son anketinin sonuçlarını yayınladı. Anketin 13-15 Haziran tarihlerinde yapıldığı belirtiliyor.
-Anket 28 Haziran seçimlerine katılım oranını %52,03 olarak öngörüyor ve yarışın 5 Temmuz’da yapılacak ikinci tura kalacağını tahmin ediyordu.
-Oy kullanacağını söyleyen katılımcılar arasında Kalibaf %34 ile en çok tercih edilen aday olurken, Celili ve Pezeşkiyan %21’er oy ile ikinci sırada yer aldı. Yaklaşık %4’lük bir kesim ise boş oy kullanacağını söyledi.
-Hem kesin seçmenlerin hem de katılıp katılmayacağından emin olmayanların yanıtları toplandığında, Kalibaf ve Celili’nin oy oranları sırasıyla %5 ve %3 oranında düşerek %29 ve %18’e geriledi. Pezeşkiyan’ın desteği değişmezken boş oylar %9’a yükseldi.
-Şenaakht’ın Mart 2024’te yapılacak parlamento seçimlerine katılım oranına ilişkin tahmini, resmi sayımdan yalnızca %0,2 oranında sapma gösterdi.
Pezeşkiyan’ın kampanyası, özellikle eski dışişleri bakanı Muhammed Cevad Zarif’in (2013-2021) etkili bir şekilde yardımcı olarak ortaya çıkmasıyla ivme kazandı. Bu süreçte, birçok önemli reform yanlısı figür davaya katıldı. Aynı zamanda hem ülke içindeki hem de yurtdışındaki bazı İranlı muhalifler seçimlerin boykot edilmesi çağrısında bulunuyor.
-Üç yılı aşkın süredir parmaklıklar ardında kaldıktan sonra 10 Haziran’da serbest bırakılan siyasi aktivist Hüseyin Razzagh, 22 Haziran’da sandığı boykot etmenin “özgür seçimlere ulaşmak için bir tür sivil direniş” olduğunu belirtti.
-İran merkezli belgesel yapımcısı ve hak savunucusu Müjgan Ilanlou, 19 Haziran’da seçimlerden uzak durmanın “yetkilileri değişim yapmaya zorlamak için bir tür barışçıl sivil protesto” olduğunu söyledi.
-ABD merkezli muhalif isim Masih Ali Nejat 23 Haziran’da Joe Biden yönetimine İran’ın ABD topraklarında oy kullanma istasyonları kurmasını yasaklama çağrısında bulundu.
Bağlam/analiz
İran’da 2020’den bu yana yapılan tüm büyük seçimlerde rekor düşük seçmen katılımı görüldü. Bu eğilim, reform yanlısı adayların diskalifiye edilmesi ve halkın değişim olasılığı konusunda hayal kırıklığına uğramasının birleşiminden kaynaklanıyor.
-Muhafazakarların parlamentoyu ılımlılardan ve Reformculardan geri aldığı 2020 parlamento seçimlerinde seçmenlerin %42’den biraz fazlası oy kullandı.
-Merhum cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi göreve getiren 2021 seçimlerinde, oy kullanma hakkına sahip seçmenlerin %49’undan azı sandık başına gitti; bu, bir cumhurbaşkanlığı seçimindeki en düşük katılımdı.
– Bu yıl Mart ayında yapılan parlamento seçimlerinin ilk turunda, oy kullanma hakkına sahip seçmenlerin yaklaşık %41’i oy kullandı. İkinci tura ilişkin resmi rakamlar henüz açıklanmadı, ancak Tahran’daki katılımın yaklaşık %8 olduğu bildiriliyor.
