ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in geçen ay gönderdiği ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlara ilişkin yasalarda yapılan değişiklikleri ve bu kuruluşlar için ‘yabancı temsilci’ kavramının getirilmesiyle ilgili endişelerini dile getirdiği mektup, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’dan sert tepki aldı.
Caparov’un sözcüsü Askat Alagozov, sosyal medyadan yayımladığı yazılı açıklamada, Washington’u cumhuriyetin iç işlerine karışmamaya çağırdı.
Açıklama, Blinken’e 19 Eylül 2023 tarihinde New York’ta gerçekleştirilen C5+1 zirvesine (ABD ve Orta Asya ülkeleri) gösterdiği takdir için teşekkür ederek başlıyor.
Bazı sivil toplum ve kâr amacı gütmeyen kuruluşların ‘yalnızca ABD ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden’ olmamakla birlikte çeşitli ülkelerden fon aldığını ve bu nedenle ülkenin ‘paranın nereden geldiğini’ ve hangi amaçlar için harcandığını kontrol etme niyetinde olduğunu vurgulayan Caparov, Kırgızistan’ın ‘uzun süredir iyi bir dostu ve ortağı’ olan Washington yönetiminin kanaatinin yanıltıcı bilgilere dayandığını belirtti.
Blinken, 17 Ocak tarihli mektubunda Caparov’a aktif bir sivil toplumun demokrasinin önemli bir parçası olduğunu ve söz konusu yasa tasarısının ülkedeki durumu olumsuz etkileyebileceğini iddia etmişti.
Ekim 2023’te Kırgız parlamentosu tarafından ilk oylamada kabul edilen yasa tasarısına göre, yabancı finansmana sahip ve siyasi faaliyetlerde bulunan STK’lar ‘yabancı temsilci’ statüsünü alacak ve özel bir sicile dahil edilecek.
Yetkililer, yasayı ihlal ettiği gerekçesiyle bir kuruluşun faaliyetlerini altı ay süreyle askıya alabilecek. Buna ek olarak, ceza kanununa ‘vatandaşların özlük haklarını ihlal eden kâr amacı gütmeyen bir kuruluşun kurulması’ ile ilgili 10 yıla kadar hapis cezası öngören bir madde eklenecek.
Parlamentonun açıklamasında, yeni yasaya duyulan ihtiyaç ‘ABD ve bazı Avrupa ülkelerinin Kırgızistan’ın iç siyasetine müdahalesi’ ile açıklandı.
Daha önce ABD’nin Kırgızistan’ı Rusya’ya çift kullanımlı mal tedarikini durdurmaya zorlamak amacıyla Bişkek’e yaptırım uygulamayı planladığı öğrenilmişti. 21 Temmuz 2023’te ise Kırgızistan’dan dört şirket Rusya ile işbirliği yaptıkları için ABD’nin yaptırım listesine alınmıştı.
