ABD’li bir yetkilinin iddiasına göre, eski üst düzey ABD ulusal güvenlik yetkilileri ile Rusya’nın üst düzey üyeleri arasında gizli diplomatik görüşmeler devam ediyor.
Bu ayın başlarında NBC, Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için müzakerelere zemin hazırlamak amacıyla eski ABD yetkililerinin Kremlin ile gizli görüşmelerde bulunmasını ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile bir toplantı yapmasını içeren bu arka kanal görüşmelerinin varlığını ilk kez bildirmişti.
Moscow Times’a konuşan ABD’li yetkililer, bu görüşmelerin devam ettiğini söylediler. ‘Track 1.5’ (Hat 1.5) diplomasisi olarak bilinen bu gizli görüşmeler, her iki tarafın da birbirlerinin kırmızı çizgilerini anlamasını ve olası çatışmaları azaltmasını sağlayarak, resmi hükümet müzakereleri (Track 1 diplomasisi) ile gayri resmi uzman diyalogları (Track 2) arasında önemli bir bağlantı görevi görüyor.
Moscow Times’a konuşan eski ABD’li yetkili, “Dünya şu anda olduğu gibi dışa kapandığında Track 1.5 diplomasisine büyük ihtiyaç var,” dedi.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyinden yalanlama
Gazetenin iddiasına göre ABD ve Kremlin’deki yetkililer arasındaki toplantılar ayda en az iki kez, genellikle online formatta gerçekleşiyor. Eski yetkili ise, “Moskova’yı en az üç ayda bir ziyaret ediyorum,” dedi.
The Moscow Times’ın haberinin ardından Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi, ABD’nin mevcut ya da resmi yetkililerden Moskova olduğunu ima ettiği ülkeyle bir arka kanal açmalarını istemediğini açıkladı.
Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adam Hodge Perşembe günü, “ABD resmi ya da eski yetkililerden bir arka kanal açmalarını talep etmemiştir ve böyle bir kanal arayışında da değildir. Başkaları aracılığıyla herhangi bir mesaj da iletmiyoruz,” dediği bir tweet attı.
‘Rusların ne istediğini öğrenmeye başladık’
Eski yetkili, “İstediğimiz kadar olmasa da Kremlin’in düşüncelerine biraz erişimimiz oldu,” ifadelerini kullandı.
Üst düzey Kremlin yetkilileri ve danışmanlarının karşısında oturan yetkilinin bakış açısına göre en büyük sorun Rusların tam olarak ne istediklerini ve neye ihtiyaç duyduklarını ifade edememeleriydi.
Yetkili, “Zaferi ya da yenilgiyi nasıl tanımlayacaklarını bilmiyorlar. Aslında konuştuğumuz bazı elitler savaşı hiç istememişti, hatta bunun tamamen bir hata olduğunu söylüyorlardı. Ama şimdi savaştalar, aşağılayıcı bir yenilgiye uğramak bu adamlar için bir seçenek değil,” dedi.
“Burada, ABD’nin Rusya’nın ulusal güvenlik kaygılarıyla yapıcı bir şekilde çalışmaya hazır olduğunu açıkça belirttik,” diye ekleyen eski yetkili, ABD’nin Rusya’yı mali olarak sıkıştırma ve Ukrayna’ya karşı savaşını sürdürmesini engellemek için uluslararası alanda izole etme yönündeki resmi çizgisinden ayrı düşüyor.
Yetkili, “Rusya’yı aşağılanma ya da çökme noktasına getirecek şekilde izole etme ve sakat bırakma girişimi müzakereleri neredeyse imkansız hale getirecektir, bunu Moskova yetkililerinin suskunluğunda zaten görüyoruz,” ifadelerini kullandı.
‘Avrupa’da kazanılacak bir zafer başka bir yerde ABD’ye zarar verebilir’
ABD’nin kendi çevresinde istikrar yaratmak için ‘yeterince güçlü bir Rusya’ya’ ihtiyacı olduğunu ve olmaya devam edeceğini vurguladıklarını kaydeden eski yetkili, “ABD, Orta Asya’daki diplomatik fırsatları ilerletebilmek için stratejik özerkliğe sahip bir Rusya istiyor. ABD olarak Avrupa’da kazanılacak bir zaferin dünyanın diğer bölgelerindeki çıkarlarımıza zarar verebileceğini kabul etmek zorundayız,” dediğini aktardı ve “Rusya’nın gücü ille de kötü bir şey değildir,” diyerek sözlerini tamamladı.
Yetkili, Ukrayna’yı terk etmediklerini, sadece bağımsız bir Ukrayna’yı garanti ederken Rusya’nın da ‘Avrupa’nın güvenliğine daha yaratıcı bir oyuncu olarak dönmesini’ temin etmeye çalıştıklarını savundu.
Rusya’nın Çin ile derinleşen ilişkisi konusunda ise eski yetkili, Moskova ve Pekin arasındaki bağların tamamen koparılmasının gerçekçi olmadığını kabul etti ama bu ilişkinin kapsamını sınırlandırmak için çaba sarf edilmesi gerektiğini savundu. Yetkiliye göre Washington’un amacı, Moskova’nın önemli bir rol oynadığı Asya’da diplomatik fırsatları teşvik ederken Rus gücünün ezici bir şekilde pekişmesini önleyen bir denge kurmak.
Birden fazla diplomatik kanal kurulması çağrısı
Eski yetkili, savaştan önce yapılan ABD-Rusya görüşmelerinin gizli kalması gerektiğini ama bunun Ruslar tarafından sızdırıldığını öne sürdü.
Eski yetkili, başta ABD-Rusya ve Ukrayna-Rusya olmak üzere, savaşın sona ermesi için çeşitli ‘diplomatik kanallar’ kurulması gerektiğini de sözlerine ekledi.
Ukrayna’nın kaybettiği toprakları yeniden elde etme şansının hayli zayıf olduğunu da kabul eden eski yetkili, “Rusya Kırım’ı kaybedebileceğini düşünseydi, neredeyse kesinlikle taktik nükleer silahlara başvururdu,” dedi.
ABD, Rusya’ya yeni referandum önerisi yapmış
Yetkili, Washington’un ayrıca Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporijye bölgelerinde, bölge sakinlerinin Ukrayna’nın mı yoksa Rusya’nın mı parçası olmak istediklerini oylayacakları ‘adil referandumların’ yapılmasına yardımcı olmayı teklif ettiğini kaydetti.
Görüşmelerde bir tıkanma olduğunu öne süren eski yetkili, sorunun ‘Rus elitlerinden’ ziyade Vladimir Putin’de olduğunu savundu.
“Putin tüm ilerlemelerin önündeki en büyük engel,” diyen eski yetkili, ABD yönetiminin Kremlin ile konuşmak için en az bir girişimde bulunduğunu ama Putin’in bunu reddettiğini ileri sürdü. Yetkili bu nedenle Washington’un ‘savaş karşıtı Rus elitlerine ulaşmaya ve onlarla ilerleme kaydetmeye başlaması gerektiğini’ savundu.
Yetkiliye göre elitler arasında başka bir lider için destek varsa, “Putin’i devirmek imkansız olmayacaktır.”
