Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Türkiye, Rusya ve Suriye arasında üçlü bir diplomasi mekanizması kurma önerisini Moskova’da memnuniyetle karşıladı.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, Türkiye, Suriye ve Rusya liderlerini bir araya getirecek bir görüşme düzenlenmesi düşüncesininden Moskova’nın memnuniyet duyduğunu açıkladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkmenistan ziyareti dönüşü uçakta yaptığı açıklamada üçlü zirve önerisini gündeme getirmişti.
Rus RIA Novosti haber ajansının bildirdiğine göre Suriye’nin üçlü zirveye ilişkin pozisyonu henüz bilinmiyor. Ajans, Rusya’nın Şam’daki yetkilerle konuyla ilgili temas halinde olduğunu aktardı.
Rus Sputnik Ajansı’nın aktardığına göre Bogdanov, Şam’ın bu konuda ne düşündüğünü netleştirmeleri gerektiğini de ekledi. Bogdanov Türkiye-Suriye arasındaki diplomatik çözüm arayışlarına ilişkin “Egemen komşu ülkelerin ilişkilerinin normalleşmesi için yapılacakları her zaman memnuniyetle karşılarız” ifadelerini kullandı.
Erdoğan ne demişti?
Türkmenistan’da düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Devlet Başkanları Zirvesi dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, Suriye’nin kuzeyine yapılacak operasyon ve Şam’la ilişkiler hakkında soruları yanıtlamıştı. Erdoğan, “Biz şu an itibarıyla Suriye-Türkiye-Rusya üçlü olarak bir adım atalım istiyoruz. Bunun için de önce istihbarat örgütlerimiz bir araya gelsin, ardından savunma bakanlarımız bir araya gelsin, daha sonra dışişleri bakanlarımız bir araya gelsin. Onların yaptığı görüşmelerden sonra da biz liderler olarak bir araya gelelim. Bunu da Sayın Putin’e teklif ettim. O da buna olumlu baktı. Böylece bir dizi görüşmeler zincirini başlatmış olacağız” demişti.
Şam ne diyor?
Türkiye’den bir süredir Şam’a yönelik diyalog açıklamalara Suriye tarafı dolaylı yanıtlar vermekle yetindi. Temmuz ayında İran Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan’ı Şam’da kabul eden Esad, Türkiye’nin tehtid algılamalasına ilişkin “Türkiye’nin kaygılarını anlıyoruz ancak askeri bir operasyona karşıyız” demişti. Kasım ayının sonunda bir grup gazeteciye konuşan Suriye lideri, Türkiye ve Suriye arasındaki istihbarat düzeyindeki görüşmelerin ilişkileri onarmak için bilgi paylaşımı düzeyinde olduğunu söylemişti. Esad ayrıca Türkiye’nin, Suriye’nin taleplerini kabul etmekte istekli olduğunu da belirtmişti.
Aralık ayının başında ise Reuters Ajansı, Beşar Esad’ın, Türkiye ile görüşmeleri reddettiğini öne sürdü. Ajansın anonim kaynaklara dayandırdığı haberde Türkiye’den gelen diyalog çağrılarını Beşar Esad’ın “seçim gündemi” parantezinde değerlendirdiğini iddiası yer almıştı. Ancak Suriye devlet medyasında konuya ilişkin bir haber yayınlanmadı.
Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın danışmanı Buseyna Şaban katıldığı bir televizyon programında diyalog açıklamaların ötesinde Türkiye’den somut bir adım görmediklerini söylemişti. Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Miktad ise Ağustos ayında Moskova’da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’la yaptığı ortak basın açıklamasında Türkiye’nin askeri gücünü Suriye’den çekmesi çağrısında bulunumuştu.
Orta yol nasıl bulunacak?
Suriye Türkiye’den “Suriye Milli Ordusu” gibi silahlı gruplara verdiği desteği çekmesini, bununla birlikte Türk ordusunun kontrol ettiği bölgelerin Şam’a devredilmesini istiyor. Şam’ın istihbarat düzeyindeki görüşmeleri diplomatik düzeye taşımadan önce Türkiye’den beklediği “somut adımlar”ın başında bunlar geliyor. Türkiye ise Suriye’deki ABD destekli terör tehdidini bertaraf edene kadar askeri operasyonlarını sürdüreceğini tekraren ifade ediyor. İki ülkenin terörle mücadele gündemini ortaklaştırmak adına Rusya lideri Vladimir Putin 2019 yılı Ocak ayında “Adana Mutabakatı” hatırlatması yapmıştı. İlişkilerdeki tıkanıklığı aşmak için Adana Mutabakatı’nın başlangıç noktası olabileceği değerlendiriliyor.
