Çin Devlet Başkanı Xi Jinping pazartesi günü Pekin’i ziyaret eden Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile bir araya geldi ve devlet medyasına göre iki lider Ukrayna krizi konusunda derinlemesine görüş alışverişinde bulundu.
Orban’ın Pekin’e yaptığı “sürpriz” olarak nitelendirilen ziyaret, geçtiğimiz hafta Moskova ve Kiev’e yaptığı ziyaretlerin hemen ardından geldi. Orban bu gezileri bir “barış misyonu” olarak tanımladı.
Çinli uzmanlar Orban’ın “mekik diplomasisinin” AB içindeki bazı “pragmatik seslerin” yükselmesine yardımcı olabileceği görüşünde.
Orban’ın Çin ziyareti Macaristan’ın AB dönem başkanlığını üstlenmesinin ardından gerçekleşti. Uzmanlar, elektrikli araçlar gibi alanlarda Çin ve AB arasındaki mevcut farklılıkların ortasında, bu ziyaretin Avrupa’da rasyonel ve pragmatik bir sesi yansıttığını belirtti.
Orban, Xi’ye Ukrayna ve Rusya’ya yaptığı son ziyaretler hakkında bilgi verdi. Xi, Orban’ın Ukrayna krizine siyasi bir çözüm bulunmasına yönelik çabalarını takdirle karşıladığını ifade ederek Çin’in konuyla ilgili görüş ve önerilerini açıkladı.
Xi, erken bir ateşkes ve siyasi çözümün tüm tarafların çıkarına olduğunu vurgulayarak, önceliğin savaş alanının genişletilmemesi, çatışmaların tırmandırılmaması ve herhangi bir tarafın alevleri körüklememesi şeklindeki üç ilkeye uyarak durumu yatıştırmak olduğunu söyledi.
Uluslararası toplumu iki taraf arasında doğrudan diyalog ve müzakerelerin yeniden başlaması için koşullar yaratmaya ve destek sağlamaya çağıran Çin lideri, tüm büyük ülkelerin negatif değil pozitif enerji getirmesi halinde bu çatışmada mümkün olan en kısa sürede ateşkes sağlanabileceğini söyledi.
Çin ve Macaristan’ın temel önerilerinin ve çabalarının yönünün aynı olduğunu ve Çin’in Macaristan ve ilgili tüm taraflarla iletişim halinde kalmaya istekli olduğunu sözlerine ekleyen Xi, “Çin, barış görüşmelerini kendi yöntemleriyle aktif bir şekilde teşvik etmekte ve krizin barışçıl bir şekilde çözülmesine yardımcı olan tüm çabaları teşvik etmekte ve desteklemektedir” dedi.
Mekik diplomasisi
Çin Sosyal Bilimler Akademisi Avrupa Çalışmaları Enstitüsü Orta ve Doğu Avrupa Ofisi Direktör Yardımcısı Ju Weiwei pazartesi günü Global Times’a verdiği demeçte, “Rusya-Ukrayna çatışması, özellikle de Avrupa’nın güvenliği konusunda Orban, AB içindeki azınlığın bir parçası ve çatışmanın barışçıl ve siyasi yollarla çözülmesini savunuyor” dedi.
Macaristan’ın hem AB hem de NATO’ya çifte üyeliğine rağmen Orban’ın Ukrayna’ya askeri yardım sağlanmasına karşı çıktığını ve Avrupa’nın güvenliğine zarar vereceğine inandığı için Ukrayna’nın NATO ve AB’ye hızla dâhil edilmesine açıkça karşı olduğunu belirten Ju, Orban’ın aynı zamanda çatışmanın çözümü için AB ve Rusya arasında siyasi iletişimi desteklediğini kaydetti.
Reuters’ın cuma günü bildirdiğine göre Orban’ın Moskova’ya yaptığı son ziyaret bazı Avrupa Birliği liderlerini de kızdırdı ve Orban’ın AB adına konuşmadığını söylediler. Haberde ismi verilmeyen bir AB diplomatının, Orban’ın gezisinin, Macaristan’ın dönem başkanlığına ilişkin blok içindeki şüpheciliğin “ne yazık ki haklı olduğu anlamına geldiğini – her şeyin Budapeşte’nin çıkarlarını desteklemekle ilgili olduğunu” söylediği aktarıldı.
Pekin Dış Araştırmalar Üniversitesi Bölgesel ve Küresel Yönetişim Akademisi profesörlerinden Cui Hongjian Global Times’a verdiği demeçte, Orban’ın son mekik diplomasisinin pratikteki etkisine ilişkin olarak, AB dönem başkanlığı ile AB kurumları arasında her zaman bir denge olduğunu ve birincisinin rolünün altı aylık görev süresi boyunca ana gündemini öncelikle iç meselelere odaklanarak yürütmek olduğunu söyledi.
“AB şu anda iç ve dış politikalar arasındaki sınırların bulanıklaştığı özel bir dönemden geçiyor. Orban bu özel koşullar altında dönem başkanlığının yetkilerini daha da genişletmek için bu fırsatı değerlendirdi” dedi.
Macaristan’ın uzun zamandır AB kurumlarıyla anlaşmazlıklar yaşadığını belirten Cui, Orban’ın dönem başkanlığı görevini devraldıktan hemen sonra ani bir mekik diplomasisi başlattığını, bunun da AB içinde önemli bir muhalefete yol açtığını ve bazı AB siyasetçilerinin Orban’ın eylemlerinin AB’yi temsil etmediğini vurguladığını kaydetti.
“Bu, Macaristan’ın diplomasisinin etkisini zayıflatmayı amaçlıyor” diyen uzman, Macaristan’ın ve bu ziyaretin etkisini azaltmak için AB içinde bir “dezenfeksiyon” süreci yaşanmasının muhtemel olduğunu kaydetti.
Uzman, AB’nin Ukrayna meselesine ilişkin gelecekteki tutumuna gelince, bunun büyük ölçüde NATO zirvesine bağlı olacağını, zirvenin güvenlik tonunu belirleyeceğini ve daha sonra AB politikalarına yansıyacağını sözlerine ekledi.
Çin-AB ilişkileri için olumlu
Pazartesi günü yapılan görüşmede Xi, Macaristan’ı AB başkanlığını üstlenmesinden dolayı kutlayarak Çin ve AB arasında jeopolitik çatışmalar veya temel çıkar çatışmaları olmadığını vurguladı.
Xi, Çin ve AB arasındaki ilişkinin stratejik öneme ve küresel etkiye sahip olduğunu ve küresel zorlukları ortaklaşa ele almak için istikrarlı ve sağlıklı bir gelişme sürdürmesi gerektiğini söyledi.
Ayrıca AB dönem başkanlığını yürüten Macaristan’ın Çin-AB ilişkilerinin sağlıklı ve istikrarlı bir şekilde gelişmesinde ve olumlu etkileşimlerin sağlanmasında aktif bir rol oynamasını umduğunu belirtti.
Orban, mevcut çalkantılı uluslararası durum karşısında Çin’in sadece barışı sevmekle kalmayıp aynı zamanda bir dizi yapıcı inisiyatif ortaya koyduğunu ve eylemleriyle dünya barışını teşvik etmek için önemli bir dengeleyici güç olduğunu kanıtladığını söyledi.
“Macaristan, Çin’in rolünü ve etkisini son derece takdir etmekte ve değer vermektedir ve Çin ile stratejik iletişim ve işbirliği içinde olmaya isteklidir” ifadelerini kullanan Macar lider ayrıca Çin ile işbirliğinin güçlendirilmesini savunduğunu, “küçük çemberler” oluşturulmasına ve blok çatışmalarına karşı çıktığını ve AB dönem başkanlığı görevini AB-Çin ilişkilerinin sağlıklı gelişimini aktif bir şekilde teşvik etmek için kullanmaya istekli olduğunu söyledi.
