İki aile, İkinci Dünya Savaşı’nda Polonya’nın Nazi Almanyası tarafından işgali sırasında iki işadamına yapılan eziyet nedeniyle Alman Bayer ve Henschel firmalarına 19 milyon zloti (4,3 milyon avro) tazminat davası açtı.
Aileler adına hareket eden Polonyalı kuruluş Savaş Tazminatı Vakfı (Fundacja Odszkodowań Wojennych) Kraków bölge mahkemesinde iki dava açtığını duyurdu.
İlk dava, Nazi Almanya’sının baskısından kurtulmak için Eylül 1939’da Polonya’dan kaçan Yahudi kökenli finansçı ve sanayici Leopold Wellisz’in üç torunu tarafından açıldı. Leopold daha sonra ABD’ye yerleşti.
Torunları şimdi, savaş sırasında Wellisz’in kurucu ortağı ve en büyük hissedarı olduğu Polonyalı lokomotif üreticisi Fablok’u devralan Henschel und Sohn’un yasal halefi olan Alman Henschel GmbH firmasından yaklaşık 17,4 milyon zloti (3,9 milyon avro) tazminat ve özür bekliyor.
İkinci dava, savaştan sonra, gaz odalarında bir milyondan fazla insanın öldürülmesinde kullanılan Zyklon B gazının üretimi de dahil olmak üzere Nazi savaş faaliyetlerine katkıda bulunan holding IG Farben’den doğan Alman ilaç ve biyoteknoloji devi Bayer AG’ye karşı açıldı.
Bayer, savaştan önce büyük bir Polonya kimya fabrikası olan Zakłady Azotowe’nin kurucu ortağı ve yöneticisi olan Tadeusz Śledziński’nin kızı tarafından dava edildi. Śledziński Almanlar tarafından 1940 yılında tutuklandı ve o yıl Auschwitz toplama kampına nakledilen ilk mahkumlardan biri oldu.
Auschwitz’de tutuklu kaldığı beş yıl boyunca Śledziński, kampın kurulmasında rol oynayan ve kampı köle işgücü kaynağı olarak kullanan IG Farben için çalışmaya zorlandı. Śledziński’nin kızı Bayer’den yaklaşık 1,7 milyon zloti (0.4 milyon avro) tazminat talep ediyor.
Davacıları karşılıksız olarak temsil eden vakfın başkanı avukat Monika Brzozowska-Pasieka, “Bayer, IG Farben’i kurdu. Bu şirketin başkanı ve yönetim kurulu üyeleri, Auschwitz-Birkenau’daki tıbbi deneylerde ve zorla çalıştırma uygulamalarında aktif rol aldılar,” dedi.
Polonya Basın Ajansının (PAP) haberine göre Brzozowska-Pasieka davaların çığır açıcı olduğunu çünkü bu tür davalarda dokunulmazlık iddiasında bulunan Alman devleti yerine özel şirketlere karşı açıldığını söylüyor. Brozzowska-Pasieka’nın kurumu, diğer mağdurlar adına başka davaların da hazırlanmakta olduğunu belirtiyor.
Geçtiğimiz yıl Polonya hükümeti, savaş sırasında Polonya’yı işgal etmesinin yol açtığı kayıpları telafi etmek için Almanya’dan 1,3 trilyon dolara kadar tazminat almak üzere bir girişim başlattı. Berlin, konunun yasal olarak zaten çözüme kavuşturulduğunu ve bu nedenle davanın kapandığını savunuyor.
