Rusya ve Çin ticaretinde maliyetleri düşüren yeni ödeme ağı

Reuters‘ın haberine göre, yaptırım altındaki Rus bankaları ve şirketleri, Çin ile ticarette ödemeleri kolaylaştırmak için gizli bir ‘netting’ sistemi kurdu. Bu sistem, SWIFT kısıtlamaları ve ikincil yaptırım tehditleri sonrası ortaya çıktı ve işlem maliyetlerini önemli ölçüde düşürerek fon akışını hızlandırdı. Sistem, Rusya’nın Çin ile ticaretini sürdürmesine yardımcı oluyor.

Reuters haber ajansının ödeme işlemlerine vakıf dört kaynağa dayandırdığı haberine göre, yaptırım altındaki Rus bankaları ve şirketleri, Çin ile ticarette ihracat ve ithalat ödemelerini gerçekleştirmek için aktif olarak netting sistemlerini kullanıyor.

Bu sistemler, Rusya’nın iş dünyasının maliyetlerini kayda değer ölçüde azaltırken, para akışını da hızlandırdı.

Kaynaklar, 2024’ün başlarında ödeme acentelerinin komisyonlarının fatura tutarının yüzde 12’sine kadar çıktığını, ancak şu anda acente komisyonunun ortalama yüzde 2 ila 3’e düştüğünü belirtti.

Bu düşüş, büyük Rus bankaları ve ihracatçıların, Çin ile finansal lojistiği basitleştirmek amacıyla kapalı netting sistemleri oluşturmasının ardından mümkün oldu.

Finansal lojistik, 2022’de Rus bankalarının SWIFT’ten toplu olarak çıkarılması ve 2024’te büyük Çin bankalarının ikincil yaptırım tehdidi altında Rusya ile doğrudan ödemeleri neredeyse durdurmasıyla iki ağır darbe almıştı.

Ödeme piyasasından bir kaynak, “O zamanlar herkes, bu ödemeleri engellemelerden korumak için finansal akışları dost ülkeler üzerinden yapılandırma ihtiyacıyla karşılaştı, fakat insanlar artık bununla çalışmayı öğrendi, farklı ödeme çözümleri gelişiyor,” dedi.

Aynı kaynak ve diğerleri, Çin ile ödeme yapmanın şu anda en ucuz yolunun karşılıklı mahsuplaşma yoluyla “netting” olduğunu söyledi.

Aynı kaynak, “Alt tedarikçi olarak ödeme acentesi hizmetlerinin yanı sıra, karşılıklı mahsuplaşma, oturumlar… Hatta paranın sınırı geçmemesi için takas işlemleri bile yapıyoruz. Özellikle büyük ithalatçılar olmak üzere pek çok şirket, kendi yabancı yapı ağlarını geliştirmek ve üçüncü kişilere bağımlı olmamak için yatırım yapıyor,” diye ekledi.

Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, geçen günlerde parlamentoda yaptığı konuşmada, Batı yaptırımlarının Rus şirketleri için sınır ötesi ödemeleri zorlaştırdığını, ancak alternatif ödeme kanallarının ortaya çıktığını belirtmişti.

Bankacılık çevrelerinden başka bir kaynak, “En etkili araç mal nettingidir. Esasen bu, mülk takasını ve kendi çevrelerinde ve hizmet bankalarında ihracatçıların ve ithalatçıların karşı akışlarına hizmet veren, bu akışları mahsuplaştıran ödeme acentelerinin kullanılmasını içeren bir çözümdür,” diye konuştu.

Kaynak, bu hizmetin büyük Rus bankaları tarafından kendi çevrelerinde oluşturulduğunu ve onların katılımı sayesinde bu sistemin henüz önemli bir temerrüt görmediğini söyledi.

Büyük şirketlerin, ödemelerin garantörü olarak bir banka edinmekle ilgilendiğini ve bankaların onlar için ödeme acentesi temerrüt riskinden koruyan araçlar sunduğunu belirtti.

Bankacılar, ödeme acenteleri aracılığıyla Çin ile ödeme sistemini anlatırken, yaptırım altında olmayan mallar ve karşı tarafın Çin’in 11 vilayetinden birine (Anhui, Heilongjiang, Shandong, Zhejiang, Guangdong, Xinjiang, Jilin, Shaanxi, Sichuan, Fujian ve Hebei) kayıtlı olması koşuluyla ödemelerin herhangi bir Çin bankasına gecikme olmadan doğrudan gittiğini söyledi.

“Çin yolu” olarak da adlandırılan 11 eyalet şeması, esas olarak büyük şirketlere yönelik olup, dezavantajı her ödemenin onaylanması gerekliliğidir.

Ayrıca, kaynağa göre, tedarikçi bu şemayı her zaman kabul etmiyor, zira genelde ihracat KDV’sini geri alamıyor.

Başka bir bankacı, hizmetin avantajlarını şöyle anlattı: “Şema, Rusya’ya ihraç edilen malların üretimi için temel olan 11 Çin vilayetiyle doğrudan çalışmaya olanak tanıyor. Maliyet, Merkez Bankası kuruna göre hesaplanıyor, üzerinde bir spread yok.”

Acente hizmetlerinin maliyeti, ithalatta fatura tutarının yüzde 1’inden, ihracat işlemlerinde ise yüzde 0,5’inden başlıyor.

Bankalar, Çinli karşı taraflara danışmanlık yaparak bu şema üzerinden KDV iadesine yardımcı olduklarını dile getirdi.

Bir bankacı, “İstatistiklere göre, şu anda yüzde 100 para transferi başarımız var, yani tek bir iade bile olmadı. Para iki gün içinde teslim ediliyor. Şu anda haftada bir, Perşembe günleri bir takas oturumu yapılıyor,” dedi.

Nisan sonundan itibaren salı ve perşembe günleri olmak üzere iki takas oturumu başlatmayı planladıklarını da sözlerine ekledi.

Çin’in Moskova Büyükelçisi Zhang Hanhui, takasın iki ülke arasındaki karşılıklı ödemeleri düzenlemeye olanak sağladığını doğruladı.

Zhang, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, “Uluslararası karşılıklı mahsuplaşmayı iç mahsuplaşmaya dönüştürebiliriz. Sonra hesapları karşılaştırırız ve hepsi bu; denge,” dedi.

Diplomat, “Bankalarımız arasında SWIFT yerine yeni bir kanala ihtiyaç var. Şu anda bu konu tartışılıyor,” diye konuştu.

Rusya Maliye Bakanlığı Finans Politikaları Dairesi Direktör Yardımcısı Osman Kabaloyev ise, yetkililerin iş dünyası ve bankalar için farklı seçeneklerden oluşan tam bir “ödeme menüsü” oluşturmak amacıyla alternatif ödeme mekanizmalarının oluşturulmasını desteklediğini ifade etti.

Bankacılık çevrelerinden bir kaynak, “Geniş çözüm yelpazesi sayesinde, bankacılık sisteminde alternatif ödemelerin fiyatları son zamanlarda düştü… Her büyük ihracatçı veya ithalatçı, bankalarla rekabet ederek, Rusya dışındaki ilişkili şirketlerinin imkanlarını kullanarak ödemelere dahil olmaya çalışıyor,” dedi.

Kaynak, büyük kurumsal müşteriler için kur komisyonları dahil olmak üzere teslimat tarifelerinin ortalama aralığının ödeme tutarının yüzde 2 ila 3’ü olduğunu, bunun hem itibari para hem de kripto ödemeleri için geçerli olduğunu ekledi ve küçük ve orta ölçekli işletmeler için tarifelerin yüzde 4’ü aşmadığını kaydetti.

Kaynak, “Çin yolu”nda fiyat koşullarının en uygun olduğunu, ancak vilayetler ve mal isimleri konusunda kısıtlamalar olduğunu ve takas oturumlarının az olduğunu söyledi.

Küresel ticaret savaşları, Rus iş dünyasına Çin’in artık ABD tehditlerine daha kolay yaklaşacağı varsayımını güçlendirdi.

Rus Sanayiciler ve Girişimciler Birliği (RSPP) Başkanı Aleksandr Şohin, “Çin ithalatının Rus pazarına aktif olarak nüfuz etme olasılığı yüksek. Çinlilerin ikincil yaptırımlardan korkmayı bırakması dışlanmıyor,” dedi.

Çin Büyükelçisi ise, “Rusya-Çin ilişkileri sadece daha iyiye doğru, zaferden zafere değişiyor… Amerikan yaptırımlarını er ya da geç aşacağız,” diye konuştu.