Rusya Maliye Bakanlığı, 2022 sonundan bu yana ilk kez bütçenin fazla verdiğini duyurdu. Eylül ayında, gelirlerin harcamaları aşmasıyla 169 milyar ruble fazla kaydedildi. Ancak yıl sonu için hâlâ bütçede yüzde 2 oranında bir açık bekleniyor.
Rusya Maliye Bakanlığı, eylül ayında federal bütçede fazla verildiğini duyurdu. Yılın ilk dokuz ayında hazine 26,29 trilyon ruble gelir elde ederken, 26,12 trilyon ruble harcama yaptı ve böylece bütçe 169 milyar ruble fazla verdi.
Yılın bazı aylarında bütçe fazla verirken, 2022’nin sonundan bu yana ilk kez kümülatif olarak fazla elde edildi.
Önceki dönemlerde artan askeri harcamalar, petrol gelirlerindeki rekor seviyelere rağmen bütçeyi açıkta tutmuştu.
Maliye Bakanlığı, bütçe gelirlerinin harcamalardan daha hızlı arttığını vurguladı. Gelirler geçen yıla göre yüzde 33,2 oranında artarken, harcamalar sadece yüzde 23,3 oranında arttı.
Özellikle petrol ve doğalgaz gelirleri, 2023’ün ilk yarısındaki düşük performansın ardından büyük bir artış gösterdi. Ocak-ağustos döneminde petrol ve doğalgaz gelirleri yüzde 49,4 oranında artarak 8,3 trilyon rubleye ulaştı, diğer gelirler ise yüzde 26,9 artışla neredeyse 18 trilyon ruble oldu.
Ayrıca Maliye Bakanlığı, katma değer vergisi (KDV) dahil olmak üzere ciro vergisi gelirlerinin ocak-eylül döneminde yüzde 15,5 artarak planlanan seviyeyi geçtiğini belirtti. Bu durum, “gelirlerin daha da fazla artması için sağlam bir temel” oluşturuyor.
Maliye Bakanlığı’na göre, hızlı ekonomik büyüme ve yüksek enflasyon gelirleri artıran önemli faktörler oldu. Bütçede yüzde 2,5 oranında büyüme öngörülürken, 2023 yılı için büyüme beklentisi yüzde 3,9 seviyesine yükseldi.
Ayrıca, gelir vergisi ve ciro vergileri de bu büyüme ve enflasyon sayesinde artış gösterdi. Eski Maliye Bakan Yardımcısı Sergey Aleksaşenko’ya göre, gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) ve beklenen enflasyonun düşük tahmin edilmesi, Maliye Bakanlığı’nın yaklaşık 1 trilyon ruble fazladan gelir elde etmesine neden oldu.
Bu da askeri olmayan bütçe harcamalarının reel olarak yüzde 8,5 oranında değer kaybetmesine yol açtı.
Geçen yıl gerçekleştirilmesi zor görülen gelir planı, gelecek yılın bütçe tasarısında 1 trilyon ruble artırılarak 36,1 trilyon rubleye çıkarıldı. Fakat harcamalar da artırıldı ve 2,7 trilyon ruble yükseltilerek toplam 39,4 trilyon rubleye ulaştı.
Genelde yıl sonunda devlet sözleşmeleri tamamlandığı için ana bütçe harcamaları düşer. Bu nedenle, eylüldeki fazla büyük olasılıkla yıl sonunda yeniden açığa dönüşecek.
Maliye Bakanlığı, “yıl sonuna kadar GSYİH’nin yüzde 2’si oranında bir açık beklediğini” belirtti. 2025 bütçe taslağında öngörülen açık ise 3,3 trilyon ruble olarak planlandı.
Maliye Bakanlığı, şu ana kadar bütçeyi makul sınırlar içinde tutmaya çalışıyor. Raiffeisenbank analistlerine göre, gelirler yılın başından bu yana istikrarlı bir şekilde, ayda yaklaşık 2,9 trilyon ruble olarak devam ediyor.
Harcamalar ise yılın başındaki avans ödemeleri kaynaklı dalgalanmanın ardından dengeye oturdu.
Gaydar Enstitüsü uzmanlarına göre, yıl sonunda federal bütçe beklenenden 1,3 trilyon ruble daha az gelir elde edebilir ve bütçe açığı 4 trilyon rubleye ulaşabilir.
Bu, GSYİH’nin yüzde 2’sinin biraz üzerinde bir açık anlamına gelir ve bu seviyenin Rusya için ciddi bir tehdit oluşturmadığı düşünülüyor.
