Editörün notu: Berliner Zeitung gazetesinde 21 Ekim’de eski Almanya Şansölyesi Gerhard Schröder ile yapılan önemli bir mülakat yayımlandı. Rusya ile bağları nedeniyle Ukrayna savaşının başlamasıyla birlikte topa tutulan ve uzun süredir gözlerden ırak olan Schröder’in yeniden ortaya çıkışının Almanya’da bir şeylerin değişmeye başladığına dair bir işaret olup olmadığına okurlar karar verecek. Bununla birlikte Schröder, bir Alman-Fransız ortak çabasının Ukrayna savaşını bitirebileceğine ve ABD’nin aynı anda hem Çin’i hem de Rusya’yı kontrol edemeyeceğine inanıyor. Eski Şansölye, Rusya’nın üzerine bu kadar gitmenin, onu ‘Çin’e bağımlı kılacağına’ ilişkin, batılı bazı yönetici çevrelerde etkili fikri tekrar ediyor ve batının daha sıkı bir Çin-Rusya ilişkisini istememesi gerektiğine işaret ediyor. Schröder’in mülakatının önemli kısımlarını Gülçin Akkoç çevirdi.
(…)
Peki ne yapılabilir?
2022 yılında Ukrayna’dan, Rusya ve Ukrayna arasında arabuluculuk yapmam için bir talep aldım. Talep, Putin’e bir mesaj iletmemdi. Ayrıca yanımda Ukrayna Cumhurbaşkanı ile çok yakın ilişkisi olan biri de gelecekti. Bu kişi Ukrayna’nın şu anki savunma Bakanı Rüstem Umerov’du, kendisi Kırım Tatarlarından. O dönem soru şuydu: Savaş nasıl bitirilecek?
Nasıl?
Beş madde var. İlk olarak, Ukrayna’nın NATO üyeliğinden vazgeçmesi. Ukrayna bu koşulları zaten yerine getiremez. İkincisi, dil sorunu. Ukrayna Parlamentosu iki dilliliği kaldırdı, bu değiştirilmelidir. Üçüncüsü, Donbass Ukrayna’nın parçası olarak kalacak, ancak Donbass’ın daha özerk olması gerekir. Bu işe yarayan bir Güney Tirol modeli olurdu. Dördüncüsü, Ukrayna’nın güvenlik garantilerine de ihtiyacı var. Bu garantileri Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ve Almanya vermelidir. Beşincisi, Kırım. Kırım ne zamandır Rusya’ya ait? Kırım Rusya için yalnızca bir toprak parçası değildir, tarihlerinin bir parçasıdır. Eğer jeopolitik çıkarlar söz konusu olmasaydı, savaş bitirilebilirdi.
Ve uluslararası hukuk.
Evet ama bu sadece hukuki bir mesele değil. Ukrayna ile savaşı çözebilecek olanlar, sadece Amerikalılardır. Mart 2022’de İstanbul’da Rüstem Umerov ile yapılan barış görüşmelerinde Ukraynalılar kabul etmediler çünkü izin verilmemişti. Konuştukları her şeyi önce Amerikalılara danışmak zorundalardı. Ben Umerov ile iki görüşme yaptım, ardından Putin’le bire bir görüştüm ve sonrasında da Putin’in elçisiyle görüştüm. Umerov görüşmeye Zelenski’nin selamını ileterek başladı. Güvenlik garantileri için uzlaşma olarak Avusturya modeli veya 5+1 modeli önerildi. Umerov bunu iyi buldu. Diğer noktalarda da istekli olduğunu gösterdi. Ukrayna’nın NATO üyeliğini istemediğini de söyledi. Ayrıca Ukrayna’nın Donbass’ta yeniden Rusça konuşulmasını istediğini de söyledi. Fakat sonucunda hiçbir şey olmadı. Benim izlenimim: Hiçbir şey zaten olamazdı çünkü diğer her şeye zaten Washington’da karar verilmişti. Bu çok kötü bir şey, çünkü bunun sonucu Rusya’nın Çin’e daha sıkı bağlanması olacak ki Batı bunu istememeli.
Peki ya Avrupalılar?
Başarısız oldular. Mart 2022’de bir şans olabilirdi. Ukraynalılar Kırım konusunda konuşmaya hazırdı. Hatta o zamanlar bunu BILD gazetesi bile doğrulamıştı. (Gerhard Schröder BILD gazetesinden ‘Nihayet barış görünürde mi?’ başlıklı bir sayfa gösteriyor. Şöyle yazıyor: „Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski (44), ABD yayın kuruluşu ABC’ye verdiği demeçte, müzakereler için taviz iması yaptı: Ülkesinin NATO’ya katılma konusunda artık ısrarcı değil. Ayrıca Kırım ve Donbass’taki ayrılıkçı vilayetler konusunda da ‘uzlaşmaya’ hazır olduğunu söyledi. Zelenski, BILD’e verdiği demeçte ‘Herhangi bir müzakerede hedefim Rusya ile savaşı sona erdirmektir’ dedi.“)
Ukrayna’ya göre, müzakerelerin sona ermesine Rusların gerçekleştirdiği Buça katliamları neden oldu.
Umerov ile 7 ve 13 Mart’ta yapılan görüşmelerde Buça konusunda henüz hiçbir şey bilinmiyordu. Bence Amerikalılar, Ukrayna ve Rusya arasında bir uzlaşma olmasını istemiyorlar. Amerikalılar, Rusları kontrol altında tutabileceklerine inanıyorlar. Fakat şimdi durum şu ki, Amerika tarafından kontrol altında tutulan iki güç, Çin ve Rusya, güçlerini birleştiriyor. Amerikalılar, iki tarafı da kontrol altında tutabilecek kadar güçlü olduklarına inanıyorlar. Benim naçizane görüşüm, bu bir hata. Amerikan tarafının şu anda ne kadar parçalanmış olduğuna bakmak yeterli. Kongredeki kaosa bakın.
Amerikalılar kendilerini gözlerinde fazla mı büyüttüler?
Sanırım öyle.
Barış planınızın yeniden denenebileceğini düşünüyor musunuz?
Evet. Ve bunu yalnızca Fransa ve Almanya başlatabilir.
Ama Ruslara nasıl güveneceksiniz? Ocak 2022’de hala Ukrayna ile savaş istemediklerini söylüyorlardı. Daha sonra Ruslar Donbass’ı işgal ettiklerinde de Kiev’i istemediklerini söylediler. Fakat bu sözler tutulmadı. Neden Rusların devam edeceklerinden korkulmasın?
Hiçbir tehdidimiz yok. Rusların gelmesinden korkulması, çok saçma. Bırakın Batı Avrupa’yı işgal etmek, NATO’yu nasıl yenecekler?
Neredeyse Kiev’e ulaştılar.
Ruslar ne istiyor? Donbass ve Kırım’da statüko. Başka bir şey değil. Putin’in savaşı başlatmasını, ağır derecede sonuçları olan yanlış bir karar olarak görüyorum. Bununla birlikte Rusya’nın kendini tehdit altında hissettiği kesin. Bakın: Türkiye, NATO üyesi. Moskova’ya doğrudan ulaşabilecek füzeler var. Amerika, örneğin Ukrayna’yı yeni üye yaparak, NATO’yu Rusların batı sınırına taşımak istedi. Tüm bunar da Ruslara tehdit altında hissettirdi. Bunun irrasyonel yönleri de var. Bunu inkar etmeyeceğim. Ruslar bu ikisinin karışımıyla tepki verdiler: Korku ve ileri savunma. Bu yüzden Polonya’da, Baltık ülkelerinde ve tabi ki Almanya’da (bu arada hepsi NATO üyesi) hiç kimsenin tehlikede olduğunu düşünmesine gerek yok. Ruslar hiçbir NATO üyesiyle savaş başlatmaz.
İyi, ama bu mantıkla şu anlama da geliyor: tırmanma tehdidi yok, Ruslar bize saldırmayacaksa o zaman silah tedarikine devam edebiliriz.
Bunu bir teklifle birleştirirseniz, yapabilirsiniz. Ne de olsa biz Almanlar, Amerikan ve Alman silah endüstrisini memnun etmek için oldukça fazla tedarik yaptık. Peki Scholz ve Macron neden silah tedarikini bir görüşme teklifiyle birleştirmediler? Scholz ve Macron, Putin ile görüşebilecek tek kişiler. Chirac ve ben de Irak savaşında aynı şeyi yaptık. Neden Ukrayna’ya desteği, Rusya’yla bir görüşme teklifiyle birleştiremiyoruz? Silah tedariki kalıcı bir çözüm değil. Ama kimse konuşmak istemiyor. Herkes siperlerde. Daha kaç kişi ölmesi gerekiyor? Bu biraz Yakın Doğu’ya benziyor. Her iki tarafta da acı çekenler kimler? Çocuklarını kaybeden zavallı insanlar. Ve kimse bir şey yapmıyor. Her zaman karalanmasına rağmen bir şeyler başarabilen tek kişi tahıl anlaşmasıyla, Erdoğan oldu. Bu beni gerçekten rahatsız ediyor.
Geriye Putin’in müzakere etmek isteyip istemediği sorusu kaldı. Kremlin’den birileri bize Putin’in Kiev’i kesinlikle fethetmek istediğini fakatRusya’nın kapasitesini gözünde büyüttüğünü söyledi.
Bunu bilmiyorum. Bakın: Moskova’da önemli iki kişi var. En önemlisi Putin, ve Medvedev. İkinci kişinin Rus toplumunda kendi etkisi var, Rusya Güvenlik Konseyi başkan yardımcısı. Batı’da kimse bunu duymak istemiyor: Rusya’da iktidarda kim olursa olsun, Batı’nın NATO’yla birlikte Sovyet coğrafyasına doğru genişlemek istediğine dair bir inanç var. Anahtar kelimeler: Gürcistan ve Ukrayna. Rusya’nın başında kim olursa olsun buna izin vermeyecektir. Bu tehlike analizi duygusal olabilir ama Rusya’da gerçektir. Batı bunu anlamalı ve buna yönelik tavizler vermelidir. Aksi takdirde barışa ulaşmak zor olacaktır.
