Çarşamba sabahı Tayvan yakınlarındaki okyanusta meydana gelen güçlü bir deprem en az yedi kişinin ölümüne ve adanın kritik yüksek teknoloji endüstrilerinin sarsılmasına neden olurken Filipinler ve Japonya’nın Okinawa bölgesinde kısa süreliğine tsunami uyarılarını tetikledi.
Tayvan merkezi meteoroloji idaresine göre Hualien açıklarında 7.2 şiddetinde kaydedilen deprem, Eylül 1999’dan bu yana adayı vuran en büyük deprem oldu. Can kaybı ve hasarın tam boyutu hemen netleşmedi, ancak Tayvan İçişleri Bakanlığı öğleden sonra itibariyle yedi ölü ve yüzlerce yaralı olduğunu bildirdi. Fotoğraflar, yerel yönetimin iş ve okulları bir günlüğüne askıya aldığı Hualien’de ciddi şekilde devrilmiş binaları ve kırılmış tren raylarını gösterdi. Şehre giden yollarda da çatlaklar oluştu.
Tayvan’ın teknoloji şirketleri etkiyi değerlendirmek için yarışıyordu. Dünyanın en büyük çip üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) önlem olarak bazı fabrikalarını boşalttı.
Şirketten yapılan açıklamada, “Prosedüre uygun olarak önleyici tedbirler başlatıldı ve bazı fabrikalar boşaltıldı. Tüm personel güvende ve tahliye edilenler iş yerlerine dönmeye başladı. Şirket şu anda etkinin ayrıntılarını teyit ediyor” denildi.
TSMC, “[yeni tesisler için] inşaat sahalarındaki çalışmaları bugün için askıya almaya karar verdiğini ve daha sonraki incelemelerin ardından çalışmaların devam edeceğini” de sözlerine ekledi.
United Microelectronics’in CFO’su Liu Chitong Nikkei Asia’ya yaptığı açıklamada dünyanın en büyük üçüncü sözleşmeli çip üreticisinin de üretim tesislerini boşalttığını söyledi. “Bazı çip üretim makineleri durdu ve şimdi ekibimiz üretim makinelerini mümkün olan en kısa sürede yeniden çalıştırmak için çalışıyor” dedi.
Ekran üreticileri Innolux ve AUO da tesislerini boşalttı.
TSMC’nin ekipman tedarikçilerinden birinin yöneticisi Nikkei Asia’ya yaptığı açıklamada, şirketinin bu haftanın ilerleyen günlerinde gerçekleşecek olan mezar süpürme tatilleri sırasında çip üreticilerinin aksamayı telafi etmelerine yardımcı olmak için fazla mesai yapacak daha fazla personel gönderip göndermemeyi tartıştığını söyledi.
TSMC’deki kaynaklar, Hsinchu’daki fabrikalarda bazı gofretlerin çatladığını ve bazı makinelerin durduğunu söyledi. Sonuç olarak pek çok kişinin tatil boyunca çalışmak zorunda kalması bekleniyor.
Apple’ın iPhone’ları ve Nvidia’nın yapay zeka bilgi işlem çipleri için işlemci üreten TSMC’nin 5 nanometre ve 3 nanometre fabrikaları da dahil olmak üzere en gelişmiş çip üretim tesislerinden bazılarına ev sahipliği yapan Tainan’daki etki başlangıçta daha hafif gibi görünüyordu.
Tayvan borsasında, Taiex Ağırlıklı Endeks açılış zilinin hemen ardından düştü. Gün içinde %0,96’ya varan düşüş yaşadı ve %0,63 düşüşle kapandı.
Japonya’da Meteoroloji Ajansı depremin büyüklüğünü ilk olarak 7,5 olarak ölçmüş, daha sonra 7,7’ye yükseltmiş, yetkililer ise Tayvan’ın ölçümleriyle aradaki farkı incelediklerini belirtti. Depremin 23 kilometre derinlikte meydana geldiği belirtildi.
Japon yetkililer başlangıçta Okinawa’da 3 metreye kadar ulaşabilecek bir tsunami uyarısında bulunmuşlardı. Sabah 9:18’de Japonya’nın Tayvan yakınlarındaki Yonaguni Adası’nda 30 cm’ye varan bir tsunami gözlemlendi. Filipinler’de de yetkililer kuzeydeki dört eyalet için tsunami uyarısı yayınladı.
Her iki ülkedeki yetkililer daha sonra uyarıları iptal etti.
Okinawa’nın ana adasındaki kıyıya yakın Naha Havaalanı, tsunami uyarısı nedeniyle ticari uçuşları geçici olarak askıya aldı, ancak saat 11.00 civarında operasyonlara yeniden başladı.
Tayvan’da faaliyet gösteren bazı Japon şirketleri, aralarında çip üretim ekipmanı üreticisi Tokyo Electron ve gofret parlatma makineleri tedarikçisi Ebara’nın da bulunduğu küçük çaplı hasarlar bildirdi. Tokyo Electron’un Hsinchu, Linkou, Taichung ve Tainan’da çoğunlukla bakım ve kurumsal operasyonlar için birden fazla tesisi bulunuyor ancak uzun süreli etkiler beklemediğini söyledi.
Bu arada bir Japonya Meteoroloji Ajansı yetkilisi daha fazla sismik istikrarsızlık konusunda uyarıda bulundu: “Depremden sonraki yaklaşık bir hafta boyunca aynı büyüklükteki depremlere karşı dikkatli olun. Özellikle önümüzdeki iki ila üç gün boyunca büyük depremlerin meydana gelmesi muhtemeldir.” Ajansa göre depreme büyük olasılıkla dip kayma faylarının sıkışması ve yukarı aşağı kayması neden oldu.
Japonya Başbakanı Fumio Kishida Tayvan’daki kurbanlar için başsağlığı diledi. “Japonya, denizin ötesindeki komşumuz Tayvan’a zor zamanlarında gereken her türlü yardımı sağlamaya hazırdır” ifadelerini kullandı.
