İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, savaş istemediklerini ancak İsrail’in saldırganlığına uygun bir karşılık vereceklerini söyledi. Hamaney’in danışmanı da tarihte hiçbir zaman savaş başlatan taraf olmadıklarını belirtti ve Batılı ülkelerle işbirliğini önceledikleri mesajını verdi ancak ABD’nin iyi niyetine inanmadıklarını söyledi.
İsrail, İran’ın 1 Ekim’deki füze saldırılarına “misilleme” olarak 26 Ekim’de İran’daki askeri hedeflere saldırı düzenledi. İran, Tahran ve ülkenin batısındaki Huzistan ve İlam eyaletlerinde bazı askeri noktaların hedef alındığını ve hava savunma sistemlerinin saldırılara “başarıyla” karşı koyduğunu ancak bazı noktalarda “sınırlı hasar” meydana geldiği duyurdu. 4 asker ile 1 sivilin hayatını kaybettiği “sınırlı” ve önceden haber verilmiş saldırılarından sonra İran’ın İsrail’i yanıt vermeye zorlamayacak bir misilleme yapması bekleniyor.
Analistler bölgesel bir çatışmanın fitilini ateşlememek için İran’ın hemen yanıt vermekten kaçınacağını tahmin ediyor.
Pezeşkiyan’ın kabine toplantısında yaptığı açıklama bu pozisyonu doğrular nitelikte. İran devlet televizyonunun haberine göre Pezeşkiyan konuşmasında “Biz savaş peşinde değiliz, milletimizin ve ülkemizin haklarını savunacağız. Siyonist rejimin saldırganlığına uygun cevabı vereceğiz” dedi.
ABD’nin İsrail’in bölgedeki saldırganlığını desteklediğine dikkati çeken Pezeşkiyan, İsrail’in bölgedeki saldırganlığının devam etmesi halinde gerginliklerin yayılacağını belirtti.
Pezeşkiyan, Batılı liderlerin Gazze’de İsrail’in saldırıların durdurulacağına dair kendilerine söz verdiğini ancak yerine getirmediklerini bir kez daha yineledi.
Reformist Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın temmuz ayında seçimleri kazanmasından bu yana İran, dış politikasını yeniden düzenlemek ve ABD’nin uyguladığı ekonomik baskıyı hafifletmek için Batılı ülkelerle nükleer müzakerelere yeniden başlamak istediğini ifade etti.
Ancak İsrail’in Tahran’da Hamas lideri İsmail Heniyye’yi hedef alması ve Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ı öldürmesi süreci İran için çetrefilli kılıyor. Ekonomik şartların da zorlaması nedeniyle Batı ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açmakla caydırıcılığını yeniden tesis etmek ama bunu yaparken kaçınmaya çalıştığı savaşa sürüklenmemek için ince bir çizgide yürüyor.
Ekim ayı başında İsrail’e yüzlerce balistik füze ile saldırı düzenlemesi ve askeri hedefleri vurması aşınan caydırıcılığını telafi için önemli bir adım oldu. Bu saldırıya yanıt olarak İsrail’in verdiği tepkinin askeri hedeflerle sınırlı olması topyekûn savaş gündemini şimdilik rafa kaldırmış gözüküyor.
“Savaşı başlatan taraf olmadık”
Nitekim İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in danışmanı Ali Ekber Velayeti, İsrail’in saldırısından bir gün sonra “Tarihin de kanıtladığı gibi biz hiçbir zaman savaş başlatmadık” dedi ve İran’ın Batı ile daha yakın ilişkilere ‘açık’ olduğunu söyledi.
Eski dışişleri bakanlarını Velayeti, Financial Times’a verdiği demeçte İslam Cumhuriyeti’nin, aralarında Avrupa ülkelerinin de bulunduğu ülkelerle daha iyi ilişkiler kurabilmek için dış politikasını yeniden değerlendirdiğini söyledi. Velayeti, “İran İslam Cumhuriyeti, İran’ın egemenliğine saygı duyulması ve eşit bir muameleyle yaklaşılması koşuluyla, İran ile gerçek etkileşim arayışında olan herhangi bir Batı devletiyle işbirliğine açık” dedi.
Velayeti, “Batı, Doğu ve gelişmekte olan ülkelerle ilişkilerde yeni bir dengeyi aktif olarak yeniden tanımlıyoruz. Avrupa’dan Asya’ya veya Afrika’ya kadar her ülkeyle dostluğa açığız” ifadelerini kullandı.
Velayeti, İsrail’in saldırılarını “boşa kürek çekmek” olarak nitelendirdi ve İsrail’i bölgesel istikrarsızlığı körüklemekle suçladı: “Savaş kışkırtıcısı bir yapı olarak bu rejim, istikrarsız Orta Doğu bölgesini ateşe verme ve barut fıçısını tutuşturacak kıvılcımı yaratma potansiyeline sahip” dedi.
Velayeti “Tarihin de kanıtladığı gibi biz hiçbir zaman savaş başlatmadık ve İran-Irak savaşı bu politikanın canlı bir örneği. Yine de bir saldırıyla karşılaşırsak saldırganın yaptığından pişman olacağı bir şekilde karşılık veririz” diye ekledi.
“ABD’nin iyi niyetine inanmıyoruz”
Tahran, nükleer görüşmeleri yeniden canlandırma olasılığını değerlendirmek için gelecek haftaki ABD başkanlık seçimlerinin sonucunu bekliyor. 2015 yılında İran, dünya güçleriyle bir nükleer anlaşmaya varmıştı, ancak eski ABD Başkanı Donald Trump bu anlaşmadan çekilerek geniş kapsamlı yaptırımları yeniden uygulamaya koydu. Buna karşılık İran, uranyum zenginleştirme sürecini silah seviyesine yaklaşacak oranda hızlandırdı.
Velayeti “[ABD Başkanı Joe] Biden’ın sessizce söylediğini, Trump açıkça söylüyor. Her ikisiyle de başa çıkma deneyimimiz. ABD ile müzakere geçmişimiz iyi. ABD’nin iyi niyetine inanmıyoruz. ABD’nin İsrail’e doğrudan ve koşulsuz desteği ile aynı anda arabulucular aracılığıyla gerilimi azaltma çağrıları, madalyonun iki yüzünden ibaret” dedi.
