10 Ağustos Cumartesi günü Belgrad’ın merkezinde toplanan on binlerce kişi, İngiltere-Avustralya merkezli çok uluslu madencilik şirketi Rio Tinto’nun Batı Sırbistan’daki lityum projesinin çevredeki toprak ve suyu kirletebileceği endişesiyle durdurulmasını talep etti.
Terazije meydanına çıkan sokakları dolduran protestocular Sırp bayrakları sallayarak “Kazamayacaksınız” ve “Rio Tinto Sırbistan’ı terk et!” sloganları attı.
Hükümet yetkilileri protestoların siyasi amaçlı olduğunu ve Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić ve hükümetini düşürmek için tasarlandığını ileri sürdü.
Madenin planlandığı Jadar bölgesinden bir protesto lideri ve çiftçi olan Zlatko Kokanović, protestocuları Belgrad’daki iki büyük tren istasyonunu bloke etmeye çağırdı.
Geçtiğimiz ay Sırbistan, Rio’nun Avrupa’nın en büyük lityum madenini geliştirme ruhsatını, bir önceki hükümetin çevreci grupların endişeleri nedeniyle süreci durdurmasından iki yıl sonra yeniden vermişti.
Karar Sırbistan’ın çeşitli kentlerinde ülke çapında protestolara yol açtı. Protestocular hükümete lityum arama ve işletmesini yasaklaması için cumartesi günü sona erecek bir süre vermişti.
Cuma günü Vučić, yetkililerin Rusya’dan Sırbistan’da bir darbe planlandığına dair bilgi aldıklarını söyledi.
Başbakan yardımcısı Aleksandar Vulin cumartesi günü Tanjug haber ajansına verdiği demeçte, “İhtiyatlı olmak için nedenlerimiz var,” dedi.
2,4 milyar dolarlık Jadar lityum projesi hayata geçirildiği takdirde Avrupa’nın mevcut lityum ihtiyacının %90’ını karşılayabilir ve Rio Tinto’yu dünyanın önde gelen lityum üreticilerinden biri haline getirebilir.
Lityum, elektrikli araçların ve mobil cihazların bataryalarında önemli bir bileşen.
Hükümet yetkilileri lityum madeninin Sırbistan ekonomisini canlandıracağını söylese de çevreciler bunun için ödenecek fiyatın çok yüksek olacağını ileri sürüyor.
19 Temmuz’da Vučić, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve AB Enerji Komiseri Maroš Šefčovič, AB üyesi ülkelerden üreticilerin Sırbistan’da çıkarılan ve lityumu da içeren hammaddelere erişimini sağlayacak bir anlaşma imzaladı.
