Yunanistan gazetesi Kathimerini’nin edindiği bilgilere göre, ABD yaz aylarında Türkiye’nin Rus S-400 hava savunma sistemlerini satın almasına ilişkin sorunun çözümü için, Türkiye’nin füzeleri kendi topraklarında tutmasına resmen izin verecek fakat esasen kontrolünü ABD’ye devredecek ayrıntılı bir teklif sundu.
Daha önce bilinenden daha ileri bir aşamada olduğu anlaşılan görüşmeler kapsamında üst düzey ABD’li yetkililer Rus sistemlerinin İncirlik üssünün ABD kontrolündeki bölgesine nakledilmesi önerisini gündeme getirdiler.
Bu şekilde Türkiye, Kathimerini’ye göre, “kendi açısından uluslararası bir utanç” anlamına gelecek bir geri adımdan kaçınırken, Rusya ile yaptığı sözleşmenin şartlarını ya da olası bağlayıcı maddelerini de ihlal etmemiş olacak.
Habere göre konunun karmaşıklığına rağmen, her iki taraf da ilgili görüşmelerin başarılı bir sonuca ulaşmasını istiyor gibi görünüyor, zira bu Washington ve NATO için önemli bir sorunu çözecek ve Ankara’nın F-35 savaş uçağı programına geri dönmesini sağlayacak.
“Amerikan tarafı teklifini temmuzda sundu”
American Enterprise Institute’ta (AEI) kıdemli araştırmacı ve eski Pentagon yetkilisi Michael Rubin, Kathimerini’ye böyle bir teklif olduğunu doğruladı. Buna göre Beyaz Saray ve Pentagon yetkilileri bu öneriyi temmuz ayında “çok üst düzey yetkililere” sundu.
Rubin, 1-2 Temmuz 2024 tarihlerinde Türkiye’ye gerçekleştirdikleri ziyaret sırasında, Pentagon’un uluslararası güvenlik işlerinden sorumlu müsteşarı Celeste Wallander ile Başkan Joe Biden’ın özel danışmanı ve ABD Ulusal Güvenlik Konseyi’nin Avrupa’dan sorumlu kıdemli direktörü Michael Carpenter’ın Türk muhataplarıyla F-35 anlaşmasının yeniden canlandırılması konusunu görüştüklerini ileri sürdü.
Rubin, “F-35 programına yeniden girme karşılığında Türkiye’den S-400’leri ABD’ye teslim etmesini ya da İncirlik üssündeki ABD kontrolündeki bölgeye transfer etmesini talep ettiler,” diye konuştu.
Ziyaretten bir gün sonra ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Wallander ve Carpenter’ın Türk yetkililerle “ortaklığın artırılması için ilave alanlar ve uzun süredir devam eden savunma bağlarının artırılması hedeflerini” görüştüklerini bildirdi.
Kathimerini’nin iki taraf arasındaki müzakerelerin tam olarak ne durumda olduğuna ilişkin sorusuna Pentagon sözcüsü Javan Rasnake, “2019’dan bu yana Türkiye’ye S-400 sistemini satın alması ve bunun yasalarda yer alan sonuçları konusundaki tutumumuzu ilettik. ABD’nin bu konudaki pozisyonunda ya da mevzuatında herhangi bir değişiklik olmadı,” yanıtını verdi.
Türkiye teklifi reddetti ama New York’ta müzakereler sürecek
Fakat gerçekte, sistemlerin söz konusu yere nakline ilişkin bu planın sunulması ve bu yaz Kongrede başarısızlıkla sonuçlanan yasama girişimleri, S-400 meselesini çözme çabalarının tüm hızıyla devam ettiğini, değerlendirilmekte olan seçeneklerin çeşitlilik arz ettiğini ve ABD’nin tutumunda ya da mevzuatında olası değişikliklerin yakın olabileceğini gösteriyor.
Kathimerini’nin kaynaklarına göre Türkiye’nin yanıtı şu aşamada olumlu değil fakat görüşmelerin bu hafta New York’taki BM Genel Kurulu çerçevesinde devam etmesi bekleniyor.
Rubin, ABD’nin Türk muhataplarının teklifi reddettiğini ve S-400’leri “sadece Türkiye’deki kutuda tutacaklarını söylediğini” aktardı.
Kathimerini’nin iddiasında göre Washington’daki hissiyat, ABD’nin Türkiye ile ilişkilerini sarsmaya devam eden ciddi sorunlara rağmen, S-400 meselesi çözüldükten sonra Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) yaptırımlarının kaldırılması ve Ankara’nın F-35 programına yeniden dahil edilmesi konusunda ilerlemeye istekli olduğu yönünde.
Yunanistan, Türkiye’nin F-35 programına dönmesini istemiyor
Öte yandan haberde, Yunan tarafının “alarmda” olduğu ve Başbakan Kyriakos Mitsotakis’in 5 Eylül’de ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yaptığı görüşmede endişelerini ilettiği vurgulanıyor.
Kathimerini, Kongredeki Yunanistan yanlısı lobilerin konuyu yakından takip ettiklerini ve gelişmeler doğrultusunda stratejilerini değiştirmeye hazır olduklarını yazdı.
Daha önce Türkiye’ye askeri destek verilmesine karşı çıkan Cumhuriyetçi Kongre üyesi Gus Bilirakis, “CAATSA’nın hükümlerini zayıflatmaya ya da Türkiye’ye yaptırım istisnası sağlamaya yönelik herhangi bir girişim, ABD’yi ve Doğu Akdeniz’deki müttefiklerimiz Yunanistan ve Kıbrıs’ı düşmanlarımıza karşı daha savunmasız bırakacaktır. Türkiye’nin F-35 programında yeri yoktur,” dedi.
