ABD, 2021’deki Afganistan hezimetini yeniden masaya yatırıyor

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, Pentagon’un Ağustos 2021’deki Afganistan’dan çekilme sürecini kapsamlı bir şekilde inceleyeceğini açıkladı. Soruşturma, Kabil Havalimanı’ndaki kaotik olaylara odaklanacak ve sorumluların belirlenmesini amaçlayacak.

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, Pentagon’un Ağustos 2021’de ABD askerlerinin Afganistan’dan çekilme sürecinin organizasyonu ve uygulanmasına ilişkin tam teşekküllü bir inceleme başlatacağını duyurdu.

Bakanlığın internet sitesinde yayımlanan açıklamada, bakanlığın söz konusu operasyonun ayrıntılarını ve özellikle Kabil Uluslararası Havalimanı’ndaki durumu üç aydır incelediği vurgulandı.

Bakan Hegseth, memorandumunda, “Bu olaydan dolayı hesap verilmesini garanti etmeliyiz,” ifadelerini kullandı.

İnceleme sürecinin yönetimi, halkla ilişkilerden sorumlu bakan yardımcısı Sean Parnell’e verildi.

Parnell’in liderliğinde uzmanlardan oluşan bir komisyon toplanacak. Komisyonda, üst düzey askeri komutayı en aktif eleştirenlerden biri olan ve Ekim 2021’de emre itaatsizlik suçlamasıyla görevden alınan eski yarbay Stuart Scheller ile bu operasyon hakkında kitap yazan yayıncı Jerry Dunleavy’nin yer alacağı biliniyor.

Amerikan askerlerinin Afganistan’dan çekilmesinin son aşaması, Taliban güçlerinin dönemin Devlet Başkanı Eşref Gani (2014-2021) liderliğindeki Afgan hükümeti güçlerine karşı haftalar süren hızlı ilerleyişinin ardından Ağustos 2021’de gerçekleşmişti.

Gani’nin Kabil’den kaçtığı bu süreçte yaşanan olaylarda 13 ABD askeri ve 170 sivil hayatını kaybetmişti.

Dünya basını, Afganların Amerikan kargo uçaklarının peşinden koştuğu ve bazılarının uçakların iniş takımlarına tutunarak yere düştüğü çarpıcı görüntüleri yayımlamıştı.

ABD askerlerinin ülkeden çekilme takvimi, Donald Trump’ın ilk başkanlık döneminde (2017-2021), 2020 yılında Amerikalılar ve Taliban arasında Katar’ın arabuluculuğuyla yapılan müzakereler sonucunda kararlaştırılmıştı.

O dönemde tüm operasyonun 14 ay içinde, yani Mayıs 2021’e kadar tamamlanması kararı alınmıştı.

Afganistan’daki Amerikan varlığının sona erdirilmesi, Cumhuriyetçiler ve mevcut Başkan Trump tarafından dönemin Devlet Başkanı Joe Biden yönetimine (2021-2025) karşı kullanılan en popüler eleştiri noktalarından biri olmuştu.

Örneğin, bu durumu Amerikalıların 1975 baharında Vietnam’dan kaçışına benzetmişlerdi. Ancak eleştirmenler daha çok askeri yönetimin Bagram Hava Üssü’nü kapatma kararını (eleştirilerini, üsten tahliyenin sivil bir havaalanı kullanmaktan daha güvenli ve etkili olacağı gerekçesiyle açıklıyorlar) ve sonuçta Taliban’ın eline geçen topçu sistemlerinden hava araçlarına kadar önemli miktarda askeri teçhizat ile mühimmatı geride bırakmasını gündeme getirmişti.

Geride bırakılan teçhizatın yaklaşık maliyetinin 7 milyar dolar olduğu belirtiliyor.

Hegseth tarafından planlanan bu inceleme, Amerikan hükümetinin Afganistan’dan başarısız asker çekme sürecini soruşturmaya yönelik ilk girişimi değil.

Örneğin, Eylül 2024’te Kongre’deki Cumhuriyetçiler ve Demokratlar, operasyon sırasındaki hataların nedenlerini inceleyen iki ayrı rapor hazırlamıştı.

Pentagon, Eylül 2023’ten Nisan 2024’e kadar başka bir inceleme yürütmüştü.

Ayrıca, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından Mart 2022’de Afganistan’dan asker çekme sürecinin (Ocak 2020 – Ağustos 2021) ayrıntılı bir incelemesi hazırlanmıştı.