ABD’nin Güney ve Orta Asya İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Donald Lu geçen hafta Bangladeş’i ziyaret etti. Lu geçen yıl Bangladeş’i ziyaret ettiğinde, Başbakan Sheikh Hasina ve iktidardaki Awami League lehine olacağı düşünülen seçimler öncesinde ABD’nin “demokrasi” davulunu çalıyordu. Son seferde ise havası farklı oldu.
Washington, “özgür bir oylamayı engellediğinden şüphelenilen” yetkilileri vize kısıtlamalarıyla tehdit etmişti. Ancak Hasina, İslamcı muhalefetin boykot ettiği seçimlerde üst üste dördüncü kez seçilmeyi başardı. Hem ABD hem de Birleşik Krallık seçimleri “özgür ve adil olmadığı” gerekçesiyle eleştirdi.
Ancak ABD’nin Çin’e yakın olduğunu düşündüğü Hasina hükümetine karşı tavrı değişmiş gibi görünüyor. Lu, bu ay Dakka’ya ekonomik bağları güçlendirmeye ve iklim değişikliğiyle mücadeleye odaklanan oldukça farklı bir mesajla döndü.
Diplomat, 2023 ziyaretinin aksine, Washington’un daha önce “hızla otoriterliğe kaydığını” söylediği bir ülkede, muhalefet liderleri ve “hak gruplarıyla” görüşmeleri de atladı.
Nikkei Asia’ya konuşan Illinois Eyalet Üniversitesi Siyaset ve Hükümet Profesörü Ali Riaz, “Görünen o ki ABD, isteksizce de olsa zemin gerçeğini kabul etti ve ilişkilerde sıfırlama düğmesine bastı” dedi.
Bangladeş Dışişleri Bakanı ile yaptığı görüşmenin ardından Lu, Washington’un seçimlerle ilgili daha önce yaptığı uyarıların gerilimi arttırdığını kabul etti ve “ilerleme” ve “güveni yeniden inşa etme” ihtiyacına işaret etti.
Bangladeş Enformasyon ve Yayıncılıktan Sorumlu Devlet Bakanı Mohammad Ali Arafat Lu’nun üç günlük ziyareti hakkında şunları söyledi: “Lu’nun gezisi sırasında ekonomik ortaklık ve Bangladeş’in ABD’nin Hint-Pasifik politikasındaki rolü hakkında konuşmaya odaklandığını söyleyebilirim. Muhalefet, demokrasi, insan hakları, siyaset ya da seçimler hakkında herhangi bir tartışma olmadı.”
Analistler, Bangladeş’in ABD’ye en büyük hazır giyim ihracatçıları arasında yer aldığını ve Washington’un Hindistan ile Myanmar arasında sıkışmış 164 milyonluk ülkeyi Çin’in artan bölgesel etkisini kontrol altına alma çabasında değerli bir müttefik olarak gördüğünü söyledi.
Washington tarafından itiraz edilen ocak seçimlerinden sadece bir ay sonra ABD Başkanı Joe Biden Hasina’ya bir mektup göndererek bir dizi konuda birlikte çalışmak ve “özgür ve açık bir Hint-Pasifik için ortak vizyonumuzda … ortaklık yapmak” için “samimi bir arzu” ifade etti.
Washington’daki Wilson Merkezi Güney Asya Enstitüsü Direktörü Michael Kugelman, “ABD, Bangladeş’e büyük güçler arasındaki rekabetin yoğunlaştığı bir dönemde artan bir stratejik önem atfediyor” dedi. Nikkei’ye konuşan Kugelman, “Bangladeş’i Hint Okyanusu’na kıyısı olan stratejik bir devlet olarak görüyor ve Yeni Delhi ile yakın bir ilişki içindeyken bile Pekin ile bağlarını güçlendirmiş bir devlet” diye ekledi.
Yine de Lu’nun 14-16 Mayıs’taki ziyaretinden bir hafta sonra ABD hükümeti Bangladeş ordusunun emekli komutanı Aziz Ahmed ve yakın ailesine yolsuzluk iddiaları nedeniyle yaptırım uyguladı.
Kugelman, “Ahmed vakası, ABD’nin Bangladeş’teki politikasının değerler unsurunu bir kenara bırakmadığını hatırlatıyor,” dedi ve ekledi: “Ancak bunun ilişkiler üzerindeki etkisini abartmazdım. Bu oldukça hafif bir ceza – ekonomik yaptırımlardan çok daha hafif – ve mevcut hükümeti değil emekli bir askeri lideri hedef alıyor.”
Illinois State’ten Riaz, Washington’un ticari ve jeopolitik çıkarlarına öncelik verirken Bangladeş hükümeti üzerinde bir miktar nüfuz sağlamayı amaçladığını söyledi.
Riaz, “Görünüşe bakılırsa bu kaygılar ABD’yi asılı duran meyveler üzerinde çalışmaya ve yakın gelecekte ilişkilerin gerilmesinden kaçınmaya itiyor,” diye ekledi.
