Yerel vali ve diğer iki yetkilinin Reuters’e verdiği bilgiye göre, ABD ordusu Filipinler’in en ücra kuzey adalarında ‘sivil’ bir liman geliştirmek için görüşmeler yürütüyor ve bu hamle Tayvan’a bakan stratejik konumdaki adalara Amerikan erişimini artıracak.
Tayvan’a 200 kilometreden daha az mesafedeki Batanes adalarında önerilen limana ABD’nin askeri müdahalesi, Çin’le sürtüşmelerin arttığı ve Washington’un Filipinler’le uzun süredir devam eden savunma anlaşması angajmanını yoğunlaştırmaya çalıştığı bir dönemde gerilimi tırmandırabilir.
Bu adalar ile Tayvan arasındaki Bashi Kanalı, Batı Pasifik ile tartışmalı Güney Çin Denizi arasında hareket eden gemiler için bir ‘tıkama noktası’ ve Çin’in Tayvan’la birleşmek için müdahale etmesi durumunda kilit bir su yolu olarak kabul ediliyor. Tayvan savunma bakanlığı, Çin ordusunun kanaldan düzenli olarak gemi ve uçak gönderdiğini söyledi.
Batanes adalarının valisi Marilou Cayco, gönderdiği bir mesajda, muson mevsimindeki dalgalı denizlerde başkent Manila’dan gelen yüklerin boşaltılmasına yardımcı olması amaçlanan “alternatif bir liman” inşası için ABD’den fon istediğini söyledi.
Vali, yerel yetkililerin yüksek dalgaların mevcut limanı sık sık erişilmez hale getirdiğini söylediği Basco adasında bir liman inşa edilmesinin planlandığını ve ekim ayında bir karar verilebileceğini söyledi.
ABD askerleri kısa süre önce Batanes’i ziyaret etti
Filipinler geçtiğimiz yıl ABD güçlerinin görünüşte insani yardım için erişebildiği askeri üslerinin sayısını neredeyse iki katına çıkardı. Ayrıca herhangi bir zamanda ortak eğitim tatbikatları için ülkeye girip çıkan binlerce ABD askeri bulunuyor. Çin, ABD’nin bu hamlelerinin bölgesel gerilimleri “körüklediğini” söyledi.
Manila’daki Çin Büyükelçiliği, Basco’da önerilen limanla ilgili yorum talebine hemen yanıt vermedi.
Medyaya konuşma yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmasını istemeyen diğer iki Filipinli yetkili, ABD askerlerinin liman konusunu görüşmek üzere kısa süre önce Batanes’i ziyaret ettiğini söyledi.
Üst düzey bir askeri yetkili, Filipin silahlı kuvvetlerinin radar ve bölgedeki izleme kabiliyetlerini geliştirmekle ilgilendiğini söyledi.
Cayco ziyareti doğrulayarak, önerilen alternatif limanı “değerlendirmek için” geldiklerini söyledi.
Bu hamle, Washington’un Asya-Pasifik bölgesinde Çin’e karşı koymak için eski kolonisi ve anlaşma müttefiki Filipinler de dahil olmak üzere Asya ülkeleriyle daha yakın ilişkiler kurmaya çalıştığı bir dönemde geldi.
ABD’nin Manila Büyükelçiliği sözcüsü Kanishka Gangopadhyay, ABD Büyükelçiliği ve ABD Pasifik Ordusu (USARPAC) uzmanlarının “eyaletteki mühendislik, tıbbi ve tarımsal kalkınma projelerini nasıl destekleyebileceğini görüşmek için onların talepleri üzerine” vali ve yerel hükümetle temaslarda bulunduğunu söyledi. Limandan ise söz etmedi.
Çin’le ilişkiler
Önceki Devlet Başkanı Rodrigo Duterte’nin aksine, Çin ile Filipinler arasındaki ilişkiler mevcut başkan Ferdinand Marcos Jr. döneminde gerginleşti.
Marcos, Washington ile daha yakın ilişkiler arayışına girerek Tayvan’a yakın dört askeri üsse daha erişim izni verdi ve Güney Çin Denizi’nde ABD donanması ile ortak devriye gezileceğini duyurdu.
Marcos, Geliştirilmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA) kapsamındaki üslerin “Çin’in Tayvan’a saldırması halinde faydalı olabileceğini” öne sürdü.
Manila’daki güvenlik yetkilileri, Tayvan’a coğrafi yakınlığı ve demokratik olarak yönetilen adadaki 150,000’den fazla Filipinlinin varlığı göz önüne alındığında, Tayvan Boğazı’ndaki herhangi bir askeri çatışmanın kaçınılmaz olarak Filipinler’i etkileyeceğini düşünüyor. Ülkede kamuoyu ise, bu Filipinler’in olası bir çatışmadan etkilenmemesi için tarafsız kalması gerektiğini düşünüyor.
Batanes ayrıca bu yıl Balikatan olarak bilinen ve 17,000’den fazla Filipinli ve Amerikalı askerin katıldığı ortak askeri tatbikat sırasında eğitim alanlarından biri olarak görev yaptı.
Tatbikat sırasında Cayco, 18,000 kişinin yaşadığı ada eyaletinde liman ve havaalanı inşa etmek için yatırım arayışında olduğunu söyledi. Yerel hükümet yetkililerine göre eyalet, Tayvan’da çatışma çıkması halinde kaçan Filipinlileri barındırabilir. Bölge sakinleri ise artan gerilimden endişe duyuyor.
Filipinler ve Çin son aylarda Güney Çin Denizi’ndeki ihtilaflı sular nedeniyle de çatışmış, Çin gemileri bir karakola malzeme göndermeye çalışan Filipinli bir gemiye tazyikli su sıkmıştı. Bunun üzerine ABD Savunma Bakanı Austin, EDCA kapsamında herhangi bir müdahale olduğu takdirde Filipinler’i savunma sözü vermişti.
Vali Cayco ayrıca ABD’nin önerilen limana erişiminin ne olacağı konusunda henüz bir görüşme yapılmadığını, ancak askerlerin Balikatan gibi düzenli askeri tatbikatlar için bölgedeki tüm limanları kullanabileceğini söyledi.
