Filipinler, Perşembe günü ABD’ye askeri üslerine genişletilmiş erişim izni verdi.
Her iki ülkenin savunma bakanlıklarından yapılan açıklamalarda, Washington’a 2014 yılına dayanan Gelişmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA) kapsamında dört bölgeye daha erişim izni verileceği belirtildi.
Anlaşma, hemen öncesinde Kore Yarımadası’na savaş uçakları ve bombardıman uçakları gibi gelişmiş silahların konuşlandırılmasını artırmak üzere Güney Kore’yi ziyaret eden ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in Filipinler’de de daha fazla askeri güç ve silah konuşlandırmak üzere yaptığı ziyaret sırasında imzalandı.
Filipinler ve ABD tarafından yapılan ortak duyuruda, iki ülke arasındaki birleşik eğitimi, tatbikatları ve birlikte çalışabilirliği desteklemeyi amaçlayan Gelişmiş Savunma İşbirliği Anlaşmasının tam olarak uygulanmasını hızlandırmaya karar verildiği belirtildi.
Açıklamaya göre, anlaşmanın bir parçası olarak ABD, mevcut beş EDCA sahasında altyapı iyileştirmeleri için 82 milyon dolar ayırdı ve askeri varlığını “ülkenin stratejik yerlerindeki” dört yeni bölgeye genişletti.
Yeni üsler Çin’i hedef alıyor
Açıklamalarda yeni yerlerin nerede olacağı belirtilmedi. Reuters’a konuşan eski Filipin askeri şefi, daha önce ABD’nin Filipinler’in Tayvan’a en yakın bölgesi olan Luzon’un kuzey kara kütlesindeki ve Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı Spratly Adaları’na bakan Palawan adasındaki üslere erişim talebinde bulunduğunu söyledi.
Filipinli askeri yetkililer ve savunma uzmanları, bazı hükümet yetkililerinin bu yerlerle ilgili haberlerin Çin’i kızdıracağından endişe duyduklarını belirttiler.
Global Times gazetesinde de konuyla ilgili çıkan analizde, Luzon ve Palawan’ın, iki yerin de sırasıyla Çin’in Tayvan adası Nansha Adaları’na çok yakın olduğunun altı çizilerek, “Çin’i hedef alma niyeti bundan daha açık olamazdı” ifadesi kullanılıyor.
Daha yakın zamanlarda, ABD kuvvetleri, ülkenin Güney Çin Denizi’ne bakan batı kıyısında ve kuzey Luzon bölgesinde Filipinli birliklerle savaşa hazırlık ve afet müdahalesine odaklanan ortak eğitimi yoğunlaştırdı ve genişletti.
Gelişmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA)
Bu arada EDCA, ABD’nin, ortak eğitim, ekipmanın önceden konumlandırılması, pistler, yakıt depolama ve askeri konut gibi tesislerin inşası için Filipin askeri üslerine erişimine izin verse de, kalıcı bir mevcudiyete izin vermiyor.
Austin de anlaşmaya dair açıklamasında, “Bu kalıcı üs ile ilgili değil, ama yine de büyük bir mesele, gerçekten büyük bir anlaşma… Bu, etkinliğimizi artırmak, birlikte çalışabilirliği artırmak için bir fırsat” dedi.
Filipinler, Amerika anakarasının dışındaki en büyük iki ABD Donanması ve Hava Kuvvetleri üssüne ev sahipliği yapıyordu. Ancak Filipin Senatosu üslerin kullanım süresini uzatmayı reddettikten sonra 1990’ların başında üsler kapatıldı.
Amerikan kuvvetleri, 1999 Ziyaret Kuvvetleri Anlaşması uyarınca Filipinli birliklerle büyük ölçekli muharebe tatbikatları için geri dönse de üs elde edemedi. Filipin Anayasası, yabancı birliklerin kalıcı olarak üslenmesini ve yerel çatışmalara katılmalarını yasaklıyor.
2014 EDCA, ABD kuvvetlerinin ekipmanı önceden konumlandırmasına ve Filipin askeri üslerine güçlerini döndürmesine izin verdi, ancak Marcos’un selefi Rodrigo Duterte, Çin ile daha yakın ilişkiler sürdürmek için uygulamayı askıya almıştı.
Marcos cumhurbaşkanı seçildikten sonra ise, Joe Biden, Marcos’u tebrik etmek için arayan ilk yabancı lider oldu ve üst düzey Washington yetkilileri yoğun bir şekilde Filipinler’i ziyaret etti.
Manila’nın denge politikası
Washington, Çin’e karşı Filipinler’deki güvenlik seçeneklerini genişletmeye istekliyken, Manila Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı toprak iddiaları ve Tayvan Boğazı’ndaki olası bir gerginlik için savunmasını güçlendirmeyi hedefliyor.
Financial Times’a konuşan üst düzey bir Beyaz Saray yetkilisi, bu hamlenin Biden için çok önemli olduğunu vurgulayarak, “bölge çapındaki stratejik çabalarımızın bir parçası” dedi.
Filipinler, ABD’yi, bölgede Çin’e karşı çok önemli bir karşı ağırlık olarak görüyor ve Washington bu kapsamda Filipin kuvvetleri, gemileri veya uçakları tartışmalı sularda saldırıya uğrarsa Filipinler’i savunmaya gelme sözü verdi.
Ancak Filipinler diğer yandan, en büyük ticaret ortağı konumundaki Çin ile ABD arasında taraf tutmama yönünde bir politika takip etmeye çalışıyor. Filipinler Devlet Başkanı Marcos’un geçen ay Çin’e yaptığı ziyaret, Manila’nın Pekin ile ilişkileri sürdürmeye çalıştığının bir göstergesiydi. Marcos ayrıca, Financial Times ile yakın zamanda yaptığı özel bir röportajda, “tek Çin” politikasına bağlılığını yineledi.
Bu yüzden Filipinli yetkililer Austin’in ziyareti öncesinde ısrarla, ABD ile askeri işbirliğinin “herhangi bir üçüncü tarafı hedef almadığını” vurgulayan açıklamalar yaptı.
Filipinler’in konumu Washington için kritik
Ancak Filipinler Devlet Başkanı Marcos’un Washington ile savunma ilişkisini yeniden canlandırması bu denge politikasını değiştirebilir. ABD, Asya-Pasifik ülkeleri üzerinde kullandığı “Çin tehdidi” sopasını Filipinler üzerinde de kullanıyor.
Biden yönetimi, Pekin’in Filipinler’in Güney Çin Denizi’ndeki tartışmalı adalar üzerindeki kontrolüne meydan okuması veya Tayvan’a saldırması halinde Filipinler’in savaş alanının bir parçası olma riskiyle karşı karşıya kalacağı fikrini dayatıyor.
Austin bu bağlamda, ziyaret sırasında ABD ve Filipinler’in “silahlı saldırıya karşı karşılıklı direnme kapasitelerini güçlendirmeye kararlı olduklarını” söyledi ve Çin’in Güney Çin Denizi üzerindeki etkisine karşı, bu savunma çabalarının önemli olduğunun altını çizdi.
Washington merkezli CNAS düşünce kuruluşunda Hint-Pasifik uzmanı olan Lisa Curtis de, Filipinler’in konumunun, Hint-Pasifik’teki tüm ABD ittifak sistemi için kritik olduğunu vurguladı. Curtis, Tayvan konusunda bir ihtilaf olması durumunda, Washington’ın kesinlikle Manila’yı lojistik destek ve ABD kuvvetleri için bir hazırlık alanı olarak göreceğini belirtti.
Bu arada Filipinler Devlet Başkanının, Manila ve Tokyo’nun güvenlik ve ticari işbirliğini genişletmek üzere önümüzdeki hafta Japonya’ya gideceği bildirildi.
Tartışmalara aşina iki kişiye göre Pekin, Marcos’un Japonya ziyaretiyle ilgili endişelerini dile getirdi ve Filipinler’in Çin ile ekonomik çıkarlarını ve ABD ve müttefikleriyle ilişkilerini dengelemeye çalışırken karşılaştığı zorluğun altını çizdi.
Filipinler’in, ABD ve NATO’nun “Çin tehdidi” söylemi üzerinden Asya-Pasifik’te giriştiği atak karşısında bugüne kadar devam ettirdiği denge politikasını ne derece başarıyla sürdürebileceği ise soru işareti.
