ABD ve Çin’in üst düzey diplomatları, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin Washington’a yaptığı ziyaret sırasında, olası yanlış anlamaları önlemek ve giderek gerginleşen ilişkileri istikrara kavuşturmak için “derinlemesine ve kapsamlı diyalog” ihtiyacı konusunda anlaştı.
Wang, önümüzdeki ay San Francisco’da yapılacak Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesinde Çin lideri Xi Jinping ile ABD Başkanı Joe Biden arasında yapılacak görüşmenin önünü açması beklenen görüşmeler için perşembe günü ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile bir araya geldi.
Dışişleri Bakanlığı’nda Blinken’in yanında duran Wang, iki ülkenin “anlaşmazlıkları” ve “farklılıkları” olduğunu, ancak aynı zamanda “önemli ortak çıkarları” ve birlikte yüzleşmeleri gereken zorlukları paylaştıklarını söyledi.
Wang, “Bu nedenle Çin ve ABD’nin diyalog kurması gerekiyor. Sadece diyaloğa devam etmekle kalmamalı, diyalog derinlemesine ve kapsamlı olmalıdır” dedi.
Diyalogun “yanlış anlama ve yanlış değerlendirmeleri azaltmaya”, ABD-Çin ilişkilerini istikrara kavuşturmaya ve “sağlıklı, istikrarlı ve sürdürülebilir kalkınma yoluna geri döndürmeye” yardımcı olacağını da sözlerine ekledi.
Blinken, “Dışişleri Bakanının söylediklerine katılıyorum” diye yanıt verdi.
Perşembe günkü görüşmenin ardından kısa bir açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanlığı, ikilinin “farklılık alanlarını ele almanın yanı sıra işbirliği alanlarını keşfetmek de dahil olmak üzere bir dizi ikili, bölgesel ve küresel meseleyi” görüştüklerini belirterek Blinken’in “ABD’nin çıkarlarımızı ve değerlerimizi, müttefiklerimizin ve ortaklarımızın çıkarlarını ve değerlerini savunmaya devam edeceğini yinelediğini” söyledi.
Haberde Blinken’in ayrıca cuma günü Şanghay’da 68 yaşında kalp krizi geçirerek hayatını kaybeden eski Başbakan Li Keqiang’ın ani vefatı dolayısıyla başsağlığı dilediği de belirtildi.
Her iki taraf da görüşmelerin cuma günü de devam edeceğini söyledi.
Wang’ın ziyareti öncesinde ABD tarafı Ukrayna’da devam eden çatışma konusunu da gündeme getirmeyi planladığını ancak İsrail ile Hamas arasında patlak veren savaşın öncelikli olabileceğini söyledi.
Washington İsrail’i güçlü bir şekilde desteklerken Pekin ateşkes çağrısında bulundu.
İkili diyalog kanalları
Çin Komünist Partisi’nin en üst düzey dış politika yetkilisi olarak da görev yapan Wang, ilişkilerdeki gerileme ve Kovid-19 salgınının patlak vermesinin ardından yaklaşık beş yıl içinde Washington’ı seyahat eden en üst düzey Çinli yetkili oldu.
Beyaz Saray yaz aylarından bu yana kabine düzeyindeki yetkilileri Çin’e göndererek Pekin ile ilişkileri dengelemeye çalıştı. Blinken haziran ayında Pekin’i ziyaret etmiş, bunu Hazine ve Ticaret Bakanları Janet Yellen ve Gina Raimondo’nun yanı sıra iklim elçisi John Kerry’nin ziyaretleri izlemişti. Geçtiğimiz ay ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da Malta’da Wang ile iki gün süren yoğun görüşmeler gerçekleştirdi.
Blinken haziran ayındaki ziyareti sırasında Xi de dahil olmak üzere Çin’in üst düzey liderleriyle görüşmelerde bulundu. Wang’ın cuma günü Sullivan ile bir araya gelmesi ve Biden ile görüşmesi bekleniyor.
Son aylarda ilişkilerin ikili diyalog kanalları genişlese de, iki ülke, Washington’un katı yarı iletken ve teknoloji ihracat kontrolleri, Tayvan ve Güney Çin Denizi de dahil olmak üzere bir dizi konuda ciddi görüş ayrılıkları yaşamaya devam ediyor.
Bu farklılıkların devam ettiğini kabul eden Wang, Çin’in ölçülü bir şekilde karşılık vereceğini söyledi.
“Çin-ABD ilişkilerinde zaman zaman bazı sarsıcı sesler olacaktır” diyen Wang, “Bu olduğunda Çin bunu sakin bir şekilde ele alır çünkü biz neyin doğru neyin yanlış olduğunun kimin daha güçlü bir ele ya da daha yüksek bir sese sahip olduğuna göre belirlenmeyeceği görüşündeyiz” ifadelerini kullandı.
Wang’ın ziyareti, Pentagon ve Çin Savunma Bakanlığı’nın perşembe günü birbirlerini tartışmalı Güney Çin Denizi’nde üzerinde askeri gemi ve uçaklarla provokatif ya da profesyonel olmayan eylemlerde bulunmakla suçlayan video görüntüleri yayınladıkları sırada gerçekleşti.
Beyaz Saray ulusal güvenlik sözcüsü John Kirby perşembe günü yaptığı açıklamada Sullivan’ın Wang ile yapacağı görüşmede ABD’nin Çin’in “özellikle Güney Çin Denizi’ndeki” bazı davranışlarından duyduğu endişeleri ele alacağını söyledi.
Kirby, Wang ile yapılacak görüşmelerin “aynı zamanda bu kanalları açık tutmaya devam edebileceğimiz yolları keşfetmek ve hala kapalı olan askerden askere iletişim kanalını açmaya çalışmak için bir fırsat olacağını” kaydetti.
Bu kanallar dönemin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Ağustos 2022’de Çin’in itirazlarına rağmen Tayvan’a yaptığı ziyaretin ardından fiilen kapatılmıştı.
