ABD ve Ukrayna heyetleri Suudi Arabistan’da neler konuşacak?

ABD ve Ukrayna heyetleri, Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde bir araya gelerek Ukrayna’daki savaşı ve ikili ilişkileri ele alacak. Görüşmeler öncesinde Zelenskiy’nin Trump’tan özür dilemesi dikkat çekerken, ABD’nin Ukrayna’yı taviz vermeye zorladığı iddiaları gündemde. Zirvede, istihbarat paylaşımı, Ukrayna’nın maden kaynaklarının ortak geliştirilmesi ve olası bir ateşkes masaya yatırılacak.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, 10 Mart akşamı Fox News’e yaptığı açıklamada, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin 28 Şubat’ta Oval Ofis’te yaşanan “olay” nedeniyle Trump’tan yazılı olarak özür dilediğini belirtti.

Washington, bu özrü bir “ilerleme” olarak değerlendirerek, anlaşma için “önemli bir adım” olarak gördü.

1-12 Mart tarihlerinde Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde yapılacak ABD-Ukrayna görüşmeleri, 28 Şubat’tan sonra Kiev ve Washington temsilcilerinin ilk resmi buluşması olacak.

Zelenskiy, Suudi Arabistan’a gitmeden önce Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile de görüşmeyi planlıyor.

Zelenskiy ayrıca, kısmen Mart ayı başında askıya alınan ABD’den “hem barışa yaklaşma hem de daha fazla askeri yardım alma” konusunda olumlu sonuçlar beklediğini ifade etti.

Reuters‘in haberine göre, Ukrayna heyetinde Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak, yardımcısı Pavel Palisa, Dışişleri Bakanı Andriy Sibiha ve Savunma Bakanı Rüstem Umerov yer alıyor.

ABD tarafını ise Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve Özel Temsilci Witkoff temsil edecek. Rubio, Suudi Arabistan’a gitmeden önce 7 Mart’ta Sibiha ile telefonda görüşerek, ABD Başkanı Trump’ın Rusya-Ukrayna ihtilafını sona erdirme konusundaki kararlılığını iletti.

Cidde’deki görüşmeler öncesinde ABD Özel Temsilcisi Witkoff, 12 Mart’taki toplantıda istihbarat paylaşımı konusunun ele alınacağını söyledi.

Witkoff, Washington’ın gelecekteki müzakerelerde Ukrayna madenlerinin ortak geliştirilmesi konusunda da “önemli bir ilerleme” beklediğini sözlerine ekledi.

Reuters ajansının haberinde, ABD tarafının bu toplantıyı Kiev’in çatışmaları sona erdirmek için önemli tavizler vermeye hazır olup olmadığını belirlemek için kullanacağını yazdı.

Ajansın bir kaynağına göre, Washington ayrıca Beyaz Saray’da iki başkan arasında yaşanan sözlü tartışmanın ardından Ukrayna’nın ABD ile ilişkileri normalleştirme konusundaki kararlılığını da test etmeye çalışacak.

Bloomberg‘e konuşan bir kaynak ise Washington’ın Kiev’e ateşkes için baskı yaptığını ve Moskova ile kalıcı bir ateşkes konusunda müzakerelere başlamaya ikna etmeye çalıştığını söyledi.

Ajansın kaynağına göre, Ukrayna makamları bu şartları kabul ederse, Beyaz Saray, ABD askeri teçhizatı ve mühimmatının Ukrayna’ya teslimatına ilişkin kısıtlamaları kaldıracak. Bununla birlikte, ABD’nin Ukrayna’ya güvenlik garantileri vermesi konusu şimdilik askıya alındı.

Ayrıca, Trump yönetimi, Moskova’nın Kiev ile ateşkesi kabul etmesi halinde, Rusya’ya yönelik ekonomik yaptırımların, özellikle de Rusya’nın enerji ihracatına yönelik yaptırımların hafifletilmesi planlarını yapıyor.

NBC‘nin Beyaz Saray kaynaklarına dayandırdığı haberine göre, Trump, Cidde’deki toplantıda Ukrayna’nın sadece barış görüşmelerine değil, aynı zamanda Ukrayna madenleri konusundaki anlaşmaya da nasıl yaklaştığını görmek istiyor.

Kanalın kaynağına göre, ABD Başkanı, Kiev ile Washington arasında imzalanacak bir maden anlaşmasının ABD askeri yardımının yeniden başlaması için yeterli olmayacağını özel olarak belirtti. Aynı kaynak, ABD Başkanı’nın Ukrayna yönetiminden başkanlık seçimlerinin yapılması yönünde de adımlar görmek istediğini söyledi.

Valday Kulübü uzmanı Andrey Kortunov, Vedomosti gazetesine verdiği demeçte, Suudi Arabistan’ın ABD’nin Ortadoğu’daki yakın bir ortağı olduğunu ve Rusya-Ukrayna ihtilafında tarafsız bir pozisyon sergilediğini anımsattı. Uzman, müzakereler için buranın seçilmesinin nedeninin, Washington’ın yaklaşımlardaki farklılıklar nedeniyle Avrupalıları dahil etmek istememesi olduğunu da sözlerine ekledi.

Kortunov, “Trump’ın bu şekilde silah ticareti alanında Riyad ile işbirliğini güçlendirmek ve Gazze’deki ihtilaf ve Suudi-İsrail uzlaşması bağlamında krallıkla stratejik yönlerde etkileşimi güçlendirmek istemesini de göz ardı etmiyorum,” dedi.

Kortunov, ABD tarafının Cidde’deki toplantıda Ukrayna krizinin çözümünde taviz vermeye zorlamak için Ukraynalılara baskı yapmaya çalışacağını dile getirdi.

Uzman, Kiev’in taviz vermeye ve doğal kaynaklar konusunda bir anlaşma imzalamaya hazır olması halinde, bunun Ukrayna’ya Amerikan yardımının kademeli olarak yeniden başlaması sürecinin başlangıcı olabileceğini kaydetti.

Ancak Kortunov, Washington’ın Kiev’e sözüne güvenmeye pek hazır olmadığını ve büyük olasılıkla Ukrayna’nın verdiği taahhütlere uyumunu izleme mekanizmaları öngöreceğini vurguladı.

Uzman, “Fakat bundan sonra yardımın olası bir şekilde yeniden başlamasından bahsedilebilir, ancak bunun Biden dönemindekiyle aynı ölçekte olması pek olası değil,” ifadelerini kullandı.

Bağımsız Devletler Topluluğu Enstitüsü Direktör Yardımcısı Vladimir Jarihin’e göre de Kiev, henüz Moskova ile yapıcı bir diyaloğa hazır değil ve sadece krizin çözümüne yönelik beklentileri en aza indirmekle kalmayıp, aynı zamanda Rusya ve ABD arasındaki diyaloğu da bozmak için elinden geleni yapacak.

Strateji ve Teknoloji Analiz Merkezi uzmanı Mihail Barabanov’a göre, ABD, görünüşe göre Amerikan uydu grupları tarafından sağlanan ve sık sık güncellenen verilere erişimi kapattı.

Uzman, bunun Rus kuvvetlerinin ve araçlarının konuşlandığı yerlere, yani birliklerin yoğunlaştığı yerlere, havaalanlarındaki uçaklara vb. saldırılar için kullanılabilecek veriler olduğunu ifade etti.

Barabanov, Ukrayna insansız hava araçları ve füzeleriyle sabit hedeflere saldırmak için bunlara ihtiyaç duyulmayacağını da sözlerine ekledi.