Berlin, Brüksel’in Kiev’in yeniden inşası için dondurulmuş Rus merkez bankası varlıklarına el koyma planlarına itiraz ederek, ‘aceleci bir hareketin hukuki ve mali risklere yol açabileceği’ uyarısında bulundu.
Financial Times’ta (FT) yer alan habere göre Avrupa Komisyonu, ellerinde Rus varlıkları bulunduran finans kuruluşlarının elde ettikleri kârın bir kısmını Ukrayna’nın yeniden inşasında kullanmalarını zorunlu kılarak milyarlarca avro toplayabilecek bir plan üzerinde çalışıyor.
Fakat Avrupa Merkez Bankası (AMB) tarafından dile getirilen endişelerin ardından Berlin ve diğer başkentler, konu üzerinde daha fazla düşünülmesi çağrısında bulundu.
Üst düzey Alman hükümet yetkilileri, yasal risklerin çok yüksek olması nedeniyle planın yeterince destek bulacağından şüphe duyduklarını söyledi. Bir dışişleri bakanlığı yetkilisi Moskova’nın ‘Ukrayna’da neden olduğu zararın bedelini ödemek zorunda kalacağını’ söyledi ve Almanya’nın yaptırım uygulanan Rus şahıs ve şirketlerin mal varlıklarını tespit etmek ve dondurmak için ‘yasal olarak yapabileceği her şeyi’ yaptığında ısrar etti.
‘Pandoranın kutusunu açar’
Fakat yetkili, Ukrayna’nın yeniden inşası için Rus fonlarının kullanılması fikrinin ‘karmaşık mali ve hukuki sorular’ doğurduğuna dikkat çekti.
Bir başka Alman yetkili ise, “Bu, pandoranın kutusunu açar,” diyerek, AB’nin Rus Merkez Bankası’ndan para alması ya da fonları yatırıma dönüştürerek gelir elde etmesi durumunda, Polonya’nın 2. Dünya Savaşı sırasında gördüğü zarar için Berlin’den tazminat talep etmesi gibi başkalarının da takip edebileceği bir emsal oluşturacağını savundu.
Bir yetkili, Almanya Adalet Bakanı Marco Buschmann’ın AB’nin Rus merkez bankası varlıklarının toplanmasına yönelik önerilerini incelediğini ve bunların yasal olarak uygulanamaz olduğu sonucuna vardığını söyledi.
Görüşmeler hakkında bilgi sahibi kişiler, Çarşamba günü komisyonla yapılan bir toplantıda, bazı diplomatların resmi bir teklif yapılmadan önce önemli soruların yanıtlanması gerektiğini söyleyerek ihtiyatlı olunması çağrısında bulunduğunu söyledi.
Plan, Rus varlıklarını işleterek gelir yaratma
Ukrayna savaşının ardından AB ve müttefiklerinin Rus merkez bankasının yüz milyarlarca avroluk varlığını dondurmasından bu yana yetkililer bu paranın bir kısmını Ukrayna’yı yeniden inşa etmek için kullanmanın yollarını tartışıyor.
AB yetkilileri varlıklara doğrudan el koyma fikrinden vazgeçtiler ve bunun yerine gelirlerin bir kısmını Kiev için toplamanın yollarını arıyorlar. Seçeneklerden biri, menkul kıymet saklama kuruluşlarının, dondurulan Rus varlıklarının gelirlerini yeniden yatırıma dönüştürdüklerinde elde edilen kârdan katkı yapmalarının istenmesi.
Ukraynalı üst düzey bir yetkili, Kiev’in AB’nin Rus merkez bankası varlıklarından yılda 3 milyar avro elde edebileceğine inandığını belirtti. Yetkili, Ukrayna’nın ayrıca komisyonun el konulan Rus varlıklarını teminat olarak kullanabileceği ve karşılığında Kiev’e tahsis edilecek bir getiri için yatırım yapmak üzere borç alabileceği alternatif bir plan üzerinde çalıştığını söyledi.
Tartışmalara katılan bir AB diplomatı, “Buradaki zorluk, neyin yasal olarak sağlam ve savunulabilir olduğunu bulmaya çalışmaktır. Bu, başlangıçta herkesin düşündüğünden daha karmaşık bir durum,” dedi.
Toplantının planlamasında yer alan yetkililer, dışişleri bakanlarının Pazartesi günü Lüksemburg’da yapılacak bir toplantıda konuyu ele almalarının beklendiğini söyledi.
Komisyon Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis, yetkililerin Rusya’nın neden olduğu zarardan sorumlu tutulması gerektiği ilkesini, ‘AMB’nin üzerinde düşündüğü merkez bankası varlıklarının dokunulmazlığını korumaya yönelik yasal çerçeveye’ saygı göstererek dengelemeleri gerektiğinin altını çizdi.
Kanada’dan tam destek
Dört AB üye devlet yetkilisi, el konulan Rus varlıklarından elde edilen gelirin kullanılması konusunda AB ülkeleri arasında prensipte büyük bir çoğunluk olduğunu belirtirken, AMB’nin endişelerinin bazı başkentleri bunun nasıl yapılacağı konusunda tereddüde düşürdüğünü de kabul etti.
İkinci bir AB diplomatı, “Üye ülkeler arasında, dondurulan varlıklardan elde edilen yeni paranın kullanılması gerektiği konusunda çok net ve geniş bir fikir birliği var. Ama aynı zamanda bunun, bir yerlerde alınan siyasi bir karara dayanarak yapabileceğimiz bir şey olmadığı konusunda da çok net bir fikir birliği var,” ifadelerini kullandı.
Yetkililer, Rus merkez bankası varlıklarının Ukrayna’yı desteklemek üzere yönlendirilmesi önerisinin bu ayın başlarında Japonya’da yapılan G7 ülkeleri toplantısında ele alınmasından bu yana Kanada Maliye Bakanı Chrystia Freeland tarafından güçlü bir şekilde desteklendiğini söyledi.
Kanada kısa bir süre önce Rusya’ya yönelik yaptırımlara tabi varlıklara el koyma ve bu varlıklara el konulmasını takip etme yetkisi veren bir yasa çıkardı. Yasa kapsamında, yaptırım uygulanan Rus oligark Roman Abramovich’in sahibi olduğu Granite Capital Holdings’ten 26 milyon dolardan fazla para ve bir Antonov 124 uçağı bu şekilde aldı.
