Almanya ve Fransa, silahlanmada “Avrupa” kökeni konusunda anlaşmazlık yaşıyor

AB’nin savunma sanayisine 150 milyar avroluk bir kaynak aktarımı önerisi, kıtanın yeniden silahlanma hamlesi ve bunun blok dışındaki ülkeleri de kapsayıp kapsamaması konusunda Fransa ve Almanya arasında uzun süredir devam eden mücadelede yeni bir gerilim noktası haline geldi.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Amerikan korumasını sona erdirme tehditlerini gerekçe gösteren Avrupa, savunma harcamalarını önemli ölçüde artırma ve soğuk savaştan bu yana zayıflamış olan yerel askeri kabiliyetlerini büyütme sözü verdi.

Geçtiğimiz hafta Avrupa Komisyonu, askeri üretimlerini artırmaları için başkentlere borç verilmek üzere 150 milyar avro toplanmasını önerdi. Genel fikir oybirliğiyle siyasi destek almış olsa da, paranın blok dışında üretilen silahlara harcanıp harcanamayacağı konusunda yoğun lobi faaliyetleriyle birlikte ayrıntılar hâlâ netleştirilmeyi bekliyor.

Perşembe günü yapılan AB zirvesinde aralarında Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’un da bulunduğu çok sayıda lider, girişimin AB üyesi olmayan benzer düşünen ortaklara da açık olması gerektiğini söyledi.

Scholz, “Bununla desteklenebilecek projelerin Avrupa Birliği’nin bir parçası olmayan ama Birleşik Krallık, Norveç, İsviçre veya Türkiye gibi birlikte yakın çalışan ülkelere açık olması bizim için çok önemli,” dedi. 

Fakat Avrupa’nın özerkliğinin artırılmasını ve yerli sanayi üretiminin desteklenmesini uzun zamandır isteyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “harcamaların bir kez daha Avrupalı olmayan yeni hazır kitler için yapılmaması gerektiğini” söyledi.

Macron Avrupa’nın hava savunma, uzun menzilli saldırılar, istihbarat, keşif ve hedefleme gibi kritik kabiliyetlerindeki boşluklar için uygulanması gereken yöntemin, “sahip olduğumuz en iyi işadamlarını ve işletmeleri belirlemek” olacağını ekledi. 

Fransız lider buna ek olarak her AB üyesi ülkeden “Avrupa siparişlerine öncelik verilip verilemeyeceğini görmek için siparişleri yeniden incelemelerinin” isteneceğini söyledi.

Financial Times’a (FT) göre Brüksel’deki diplomatlar 150 milyar avroluk girişimin, savunma için 1,5 milyar avroluk hibe dağıtan bir fon olan Avrupa Savunma Sanayii Programı (EDIF) üzerinde anlaşmaya varılmasını bir yıldan fazla geciktiren aynı tartışma nedeniyle raydan çıkmasından endişe ediyor.

Paris’in AB dışı bileşenlere harcanabilecek payın sınırlandırılmasını ve üçüncü ülkelerden gelen fikri mülkiyet korumalı ürünlere yasak getirilmesini talep etmesinin ardından bu kış programın uygulanmasına yönelik çabalar durma noktasına gelmişti.

Önümüzdeki 10 gün içinde ayrıntılı teklifi hazırlamakla görevlendirilen üst düzey komisyon yetkilileri, üye devletlerin onayına sunulduğunda engellenmediğinden emin olmak için Paris, Berlin ve diğer başkentlerle yakın irtibat halinde olmaya çağrıldı.

FT’ye konuşan bir AB yetkilisi, “Bu konuda yapılması gereken çok iş var. Bir hafta önce mevcut değildi ve iki haftadan kısa bir süre içinde hazır olması gerekiyor. Tavizler verilecektir,” dedi.

Müzakerelerde yer alan bir AB diplomatı, “Şu anda mükemmeliyet adına değil, hız adına bu işin halledilmesi gereken bir aşamadayız. Fakat Fransa’nın itirazlarını aşarak 1,5 milyar avroyu vermekte isteksiz davranıldıysa, 150 milyar avroyu nasıl vereceğiz?” diye sordu.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, hava ve füze savunması, topçu ve insansız hava araçları dahil olmak üzere yedi kilit kabiliyeti hedefleyecek olan kredilerin “üye devletlerin taleplerini bir araya getirmelerine ve birlikte satın almalarına yardımcı olacağını” ve ayrıca “Ukrayna için acil askeri ekipman” sağlayacağını söyledi.

Halihazırda AB dönem başkanlığını yürüten ve bloğun bakanlar kurulu toplantılarına başkanlık etmekle görevli Polonya hükümeti, hızlı bir anlaşma sağlanması için baskı altında olacak.