ABD’li ilaç şirketi Eli Lilly’nin, Almanya’nın Rheinland-Pfalz eyaletine milyarlarca dolarlık yatırım yapma vaadiyle Federal Meclis’ye yasa değişikliğini nasıl teşvik ettiğini gösteren çarpıcı bir belgenin ortaya çıktığı iddia ediliyor.
Nisan 2024’te Şansölye Olaf Scholz, Sağlık Bakanı Karl Lauterbach ve dönemin Rheinland-Pfalz Başbakanı Malu Dreyer, ilaç şirketi Eli Lilly için Alzey, Rhine-Hesse’de yeni bir fabrika inşaatının başlamasını sembolik bir temel atma töreniyle kutlamıştı.
O dönemde Eli Lilly’nin yatırım kararını gizli bir karşı anlaşmaya bağlamış olabileceği yönünde spekülasyonlar yapılmıştı.
Açıklamadan kısa bir süre önce Sağlık Bakanı Lauterbach, ilaç şirketlerinin yeni ilaçlarının geri ödeme fiyatlarını gizli tutmalarını sağlamayı amaçlayan Tıbbi Araştırma Yasasını (MFG) Federal Meclis’e sunmuştu.
O dönem bu yasanın bir “Lex Lilly” (grup lehine ayrıcalıklı bir düzenleme) olduğundan şüpheleniliyordu.
Üretici fiyatında gizli indirimle kamu zarar edecek
Süddeutsche Zeitung, NDR, WDR ve Investigate Europe tarafından elde edilen iç belgeler Eli Lilly’nin taleplerini ve hükümetin verdiği tavizleri doğruladı.
Araştırma ekibi dosyaları Aralık 2023’te Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası kapsamında talep etmişti, fakat belgeleri dava açtıktan sonra ancak eylül ayında alabildi.
Federal Sağlık Bakanlığından alınan 13 Eylül 2023 tarihli bir belge, bakanlığın Eli Lilly’ye MFG kapsamında üretici fiyatında gizli indirim talebine uyacağını bildirdiğini gösteriyor. Bu, yoğun lobi faaliyetlerinin bir sonucuydu. Eli Lilly aylar önce yaptığı bir görüşmede milyar avroluk yatırımını bu taahhüde bağlamıştı.
Eli Lilly federal hükümet üzerinde baskı kurduğunu reddediyor. Şirkete göre, MFG taslağından ancak Rheinland-Pfalz’daki tesis lehine karar verildikten sonra haberdar edilmişti.
Scholz da planlamaya bizzat dahil oldu
Şansölye Scholz’un da hazırlıklarla yakından ilgilendiği anlaşılıyor.
Maliye Bakanlığı Müsteşarı Jörg Kukies ve Scholz, Eli Lilly’nin CEO’su Dave Ricks ile görüşmeler yaptı. FOCUS online, Berlin’de Scholz’un Lauterbach’a gizli fiyatları önerdiği yönünde spekülasyonlar olduğunu iddia ediyor fakat konuyla ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.
Daha önce gizli fiyatlara şiddetle karşı çıkan Lauterbach, 2023 yılında fikrini değiştirdi ve diğer ülkelerin Alman yaklaşımını benimsemediğini açıkladı. Fakat iç belgeler, bakanlıktaki uzmanların önemli sorunlar ve ek maliyetler konusunda uyarıda bulunduğunu gösteriyor.
BSW lideri Sahra Wagenknecht: “Çirkin bir skandal”
Skandalın ortaya çıkmasının ardından meclis muhalefeti trafik lambası koalisyonuna tepki gösterdi.
BSW lideri Sahra Wagenknecht FOCUS online’a yaptığı açıklamada, “Eğer iddialar doğrulanır ve araştırmanın ciddi olduğu ortaya çıkarsa, Sağlık Bakanı Lauterbach temelli istifa etmelidir,” dedi.
Wagenknecht daha da ileri giderek, Federal Şansölyenin de işin içinde göründüğüne işaret etti ve “Belli ki ABD’li bir ilaç devinin çıkarları, trafik lambası [hükümeti] için kendi vatandaşlarının çıkarlarından daha önemli,” ifadelerini kullandı.
Eli Lilly’nin Sağlık Bakanlığındaki lobi faaliyetlerinin yol açtığı zararın önümüzdeki yıl bir milyar avro, on yıl içinde ise sekiz milyar avroya ulaşmasının beklenmesini “apaçık bir skandal” olarak nitelendiren BSW lideri, Federal Meclis’in gizli fiyatları mümkün olan en kısa sürede geri çekmesi gerektiğini savundu.
Wagenknecht, eyalet hükümetlerine katılmaları durumunda, BSW’nin de Federal Konsey’e yasayı düzeltmesi için baskı yapacağını sözlerine ekledi.
Sağlık sigortası şirketleri ciddi fiyat artışları konusunda uyarıyor
Eli Lilly’nin hem diyabet hem de obezite için kullanılan Mounjaro adlı ilaç için yeni düzenlemeden faydalanabileceği belirtiliyor.
Federal Ortak Komite (G-BA) ilaca olumsuz bir değerlendirme yaparsa, Eli Lilly indirimli fiyatı gizli tutabilir.
Bu arada, sağlık sigortası şirketleri ciddi fiyat artışları konusunda uyarıda bulunuyor.
Ulusal Yasal Sağlık Sigortası Fonları Birliği (GKV), yeni ilaçların yüzde onunun gizli kalması halinde ilk yıl 840 milyon avroya varan ek maliyet bekliyor. On yıl içinde bu rakam sekiz milyar avroya kadar çıkabilir.
