ABD’li ve İsrailli yetkililer, İsrail ile Hamas arasında ateşkes ve esir takası anlaşması için yürütülen dolaylı müzakerelerin “çöküşün eşiğinde” olduğunu ve alternatif bir anlaşmanın bulunmadığını söylüyor. İran, ateşkes müzakereleri gerekçesiyle askıya aldığı İsrail’e yönelik misillemede kara saldırısı ihtimalini gündeme getirerek el yükseltti.
ABD’de yayın yapan Politico’ya göre, isimleri açıklanmayan iki Amerikanlı ve iki İsrailli yetkili; ABD, Katar ve Mısır arabuluculuğunda yürütülen müzakere görüşmelerinin çıkmaza girdiğini söyledi.
Yetkililer, mevcut önerinin hem Hamas’ın hem de İsrail’in talepleri çerçevesinde uyarlanan “bugüne kadarki en güçlü anlaşma teklifi” olduğunu dile getirdi.
ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin “sadece birkaç hafta önce” anlaşma konusunda daha iyimser olduğunu kaydeden yetkililer, Amerikan tarafının, Hamas ve İsrail’in anlaşmazlığı nedeniyle mevcut teklifin de öncekiler gibi başarısızlığa uğrayacağından “giderek daha fazla endişelendiğini” ifade etti.
New York Times (NYT) gazetesi de bazı yetkililerin, ABD’nin Gazze’de ateşkes sağlanması adına yaptığı girişimlerin kilit noktalarda yetersiz kaldığını söylediğini yazdı.
Gazetenin haberine göre, ABD’nin ateşkes için yaptığı “teklifler” ve görüşmeler hakkında bilgi sahibi “İsrailli ve Hamaslı yetkililer”, NYT’ye konuştu. İsrail’e gelen ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun anlaşma teklifini kabul ettiğini öne sürmesine rağmen yetkililer, Hamas ve İsrail arasındaki önemli anlaşmazlıkların çözümsüz kaldığını belirtti.
Yetkililer, ABD’nin girişimlerinin kilit noktalarda yetersiz kaldığını bildirerek, ABD’nin teklifinin, İsrail ordusunun Gazze’nin Mısır sınırında kalmasını içerdiğini aktardı.
ABD’nin yeni teklifine göre İsrail askerlerinin sayıları azalsa da bu sınır bölgesinin bir kısmında devriye atmaya devam edebileceğini ifade eden yetkililer, Katar’ın başkenti Doha’da yapılan müzakerelerde ABD’li yetkililerin, İsrail’in, Gazze’nin kuzeyine dönen, yerlerinden edilmiş Filistinlilerin “silah taramasından geçirilmesi” talebine ilişkin müzakerelerin ertelenmesini istediğini kaydetti.
İsrail ile Hamas arasında esir takası ve Gazze Şeridi’nde ateşkese varılması amacıyla Katar’ın başkenti Doha’da 15-16 Ağustos’ta müzakereler yapılmıştı.
Gazze Şeridi’nde ateşkes ve esir takası müzakerelerini görüşmek üzere 19 Ağustos’ta İsrail’e gelen ABD Dışişleri Bakanı Blinken, düzenlediği basın toplantısında, “İsrail’in masadaki ateşkes teklifini kabul ettiğini” söylemiş ancak taslaktaki şartları açıklamaktan kaçınmıştı.
Blinken, anlaşma için ön şartlar konusunda ısrarcı olacağını açıklayan Netanyahu’nun “boşlukları kapatan yeni teklifi kabul ettiğini” ileri sürmüştü.
Netanyahu’nun, 27 Mayıs’ta ABD Başkanı Joe Biden’ın açıkladığı ateşkes taslağının İsrail’in hazırladığı tekliften farklı olduğunu ileri sürerek yeni şartlar eklenmesindeki ısrarının anlaşmayı zora soktuğu dile getiriliyor.
Haziran ayına kadar ABD Dışişleri Bakanlığının İsrail-Filistin İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı olarak görev yapan Andrew Miller, Politico’ya “(Anlaşma) Çıkmaza girmiş gibi görünüyor, ancak anlaşmaya varma olasılığı düşük olsa da daha iyi bir strateji düşünmenin zor olduğu anlardan biri” dedi.
İsrailli bir yetkili de Hamas’ın anlaşma konusundaki yaklaşımını henüz bilmediklerini ifade ederek, “Ancak anlaşmayı elde edemezsek İran’ın saldırma ve bunun tam anlamıyla bir çatışmaya dönüşme ihtimali bulunuyor” değerlendirmesinde bulundu.
“Gazze’de anlaşma, Hizbullah ile çatışmada çıkış yolu”
Andrew Miller, nihai bir anlaşmaya varmak için “hem Hamas hem de İsrail tarafından ilave çabasına ihtiyaç” olduğunu savundu. Biden yönetiminin, ayrıca Gazze’de sağlanacak anlaşmanın İsrail ve Hizbullah arasındaki çatışmanın çözümünde de “çıkış yolu” olacağına inandığı belirtiliyor. Yetkililer, mevcut anlaşma müzakerelerinin başarısız olmasının hem Gazze’de hem de Hizbullah ile çatışmayı tırmandıracağını kaydediyor.
Öte yandan İran’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilciliği, Hamas lideri İsmail Heniyye suikastına ilişkin Tahran’ın İsrail’e vereceği cevabın karadan da olabileceğini, “beklenmedik” ve “pişman edici” olacağını belirtti.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’na (ISNA) göre, İran’ın BM Daimi Temsilciliği “İran, İsrail’e tepkisini Gazze’deki ateşkes görüşmelerinin sonucu belli olana kadar kasıtlı olarak mı erteledi” sorusunu yanıtladı.
Temsilcilik tarafından yapılan açıklamada, “İran’ın cevabının 2 belirgin sonucu olmalı. Birincisi, saldırganı, ‘terör’ ve ‘İran’ın ulusal egemenliğini ihlal’ nedeniyle cezalandırmalı. İkincisi, İran’ın caydırıcılık gücünü güçlendirmeli ve gelecekte herhangi bir saldırıyı önlemek için İsrail’i pişman etmeli” ifadeleri kullanıldı.
İran’ın tepkisinin olası bir ateşkesi olumsuz yönde etkilemekten kaçınmayı da içerdiği belirtilen açıklamada, “Muhtemelen İran’ın cevabı, İsrail’in en az ihtimal vereceği zaman ve koşullarda olacaktır. Belki, kara saldırısını göz ardı ettikleri, gözlerinin gökyüzünde ve radar ekranında olduğu bir sırada veya her ikisinden müteşekkil bir saldırı” ifadelerine yer verildi.
İran Devrim Muhafızları Komutan Yardımcısı Ali Fedevi, dün yaptığı açıklamada, “Şehit Heniyye’nin intikamının ne zaman ve ne şekilde alınacağını biz belirleyeceğiz ve mutlaka gerçekleşecektir.” ifadelerini kullanırken, Devrim Muhafızları Ordusu Sözcüsü Ali Muhammed Naini de “Zaman bizim lehimize. Düşman vurulacağı zamanı beklesin” demişti.
